Gerçek Edebiyat

“Günlüğüne yazdı gidip tükenmez kalemiyle:
Ozan ırgattır dedi, bir zenci köle,
paralı asker değilse eğer
bir kaynağın yanında,
kurtuluş yok ona güneşle çalışmaktan,
halkın defterini tutmaktan başka”

Özdemir İnce, Bütün Şiirler’inin 2. cildindeki “Bir sabah Kesiti” başlıklı şiirinde bunları diyor.

Bu dizelerden de yola çıkarak onun şiire, topluma, dünyaya bakışını, şiire çektiği emeği anlamak olası.

Sia Yayınevi’nden çıkan 5 ciltlik Bütün Şiirler’ini (2022-2023) okuduğumda daha önce neden incelemesini yapmadığıma, onun şiir deryasına dalmadığıma hayıflandım.

Çünkü ulusal ve evrensel şiiri iyi tanıyan, daha çok çevirileriyle tanıdığımız İnce’nin bu özgün şiirleri daha çok okunmalı, tanınmalıydı bence.  

Şimdinin içinde geçmişi, geçmişin içinde umut ve direnci, her nesneyi, herkesi kavrayan, düşüncelerine diyalektik açıdan kanıt ve tanık gösteren, yerel ile evrenseli felsefeyle harmanlayan şiirler bunlar.

Özdemir İnce’nin toplu şiirlerini okuduğumda, iki bölümde değerlendirilebileceğini gördüm. Birincisi- Bütün Şiirler 1-2-3’de daha çok uzun, toplumcu gerçekçi bakış açısıyla ele aldığı gözleme ve yer yer betimlemeye dayalı, direnç ve umut öğeleriyle iletiyi ön planda tuttuğu şiirler...

Tanıdığı şair, yazar dostlarına ithaf şiirlerden de yola çıkarak kendi şiirlerini kurguluyor. Bu şiirlerin bazılarında nâzım biçimlerine rastlanırken dönemler gereği akımlar (1.2. yeni) da sezinleniyor doğal olarak. Ama bu etkileşimler onun özgünlüğünü, biçemini baskılayan özellikte değil. Bu yönüyle İnce şiirinin baştan sona görselden, iletiden, insana, doğaya ilişkin hiçbir şeyden kopmadığını söyleyebiliriz.

4.ve 5. cilt kitaplarında önceki uzun ve betimlemeli şiirlerinden ıraklaşarak daha kısa, öz ikilikler, üçlüklerle bazen de numaralı şiirlerle sürdüğünü görüyoruz. Bunlarda, felsefeden, doğadan ve insandan yola çıkarak, derin şiir birikimiyle harmanlanıyor. Son bütün şiirler (4.,5.) adeta açılan bir yelpaze gibi… Özdeyiş güzelliğinde derinleşen şiirler.  Arı, duru, süzülmüş… Yine gözlem ve yaşam deneyimleri ön planda.

Yaptığım incelemelerin bir kısmında: Şairler son şiirlerinde ilk yazdıklarına dönüyorlardı. Melih Cevdet Anday, “Fark ettim ki son yıllarda ilk yazdıklarıma dönüyorum” demişti. Oysa Özdemir İnce’de bunun tersi olduğunu söylemek mümkün. Son kitaplarda, önceki çalışmalardan kopmadan, şiiri daha çok öze indirgeyen, yalınlaştıran bir yapı var.

Şiirimize dünya şairlerini kazandıran, bir yandan da okyanusa karışmadan akan nehir gibi kendi şiirini oluşturan şair, metinler arası şiirlerinde de yeni bakışlar kazandırıyor.

Yerli yabancı şairlerden, kutsal kitaplardan alıntılar yaparken altta kendi şiirini oluşturuyor. Esinlenmiş olsa da şiirlerde yabancı dizlere rastlanmaması onun özgünlüğünün bir göstergesi…

Günlük, yerel konuşma dilini başarıyla dizelere yerleştirirken yapaylığa geçiş yapmıyor. Dünyanın neresinde ne oluyorsa, ülkemizde bir insan nasıl yaşıyorsa, güneş-ay ne zaman doğup batıyorsa her şeyi görmek mümkün. Çiçek, ağaç adları, dağ, deniz, Toroslar, gidip dolaştığı yerler, tanıdığı şair yazar dostları düşünen-yazan- gösteren şairin dizelerinde…

İlla da değerli çevirmen, eşi Ülker İnce tüm kitaplarda kadınlığı, görüntüsü, analığıyla birçok şiirde karşımızda… “Şiiri bıraktım” diyen şair: “Anamın döl yatağında/on sekiz yıl yaşadım:/ /Bu birinci doğuşumdu benim/ / Sonra Ülker’in yatağında elli altı yıl / / Söyleyin kim doğurdu beni?” diye soruyor.

Dalağım şişti yoruldum
ben gidiyorum tırmanırken

ey okur al isyan bayrağını
artık sen devam et!

İmza ve mühür

Şiirleriyle, çevirileriyle, deneme ve yazılarıyla edebiyatımıza nice değerli eserler kazandırmış, ömrünü yazıya adamış Özdemir İnce’ye, bunca mücadelesi, emeği için teşekkür ve saygıyla…

KAYNAKÇALAR

1-Özdemir İnce-Bütün şiirler   1-Sia Kitap 2022
2-Özdemir İnce-Bütün şiirler   2- Sia Kitap2022
3-Özdemir İnce-Bütün şiirler   3-Sia Kitap 2022
4-Özdemir İnce-Bütün şiirler   4- Sia Kitap 2023
5-Özdemir İnce-Bütün şiirler   5-Sia kitap 2023

Arife Kalender
Gerçekedebiyat.com