Gerçek Edebiyat

Dilci yazar Emin Özdemir'in adına konan "Dil Derneği Emin Özdemir Türkçe Ödülü" bu yıl da bir gazeteciye verildi. Gazeteci Serhan Asker'in,  6 Şubat depremiyle ilgili 'Acı Yoruldu' kitabıyla bu ödüle layık görüldüğü bildirildi.

 Ödülün bu yıl da bir gazeteciye verilmesine tepkiler var.  Hatta hemen hemen ödül verilen gazetecilerin bağlı bulunduğu yayın organı Halk Tv'ye verildiği sanılarak 'sosyal medya'da eleştirilerin dozu yükseldi.

Bunca roman ve öykü yazarı dururken Emin Özdemir gibi bir kişiliğin adına verilen ödülün edebiyatın dışında hep gazetecilerin dünyasına sıkıştırılması yadırganıyor.

'2024 Emin Özdemir Ödülü Katılım Koşulları'nda her ne kadar 'bir gazeteci kitabı'na verileceği belirtilse de geçmiş yıllarda da aynı familyadan başka gazetecilere verildiği görülüyor.

EMİN ÖZDEMİR ÖDÜLÜ'NÜ KAZANANLAR LİSTESİ

·         2018’de Basamaklı Öğretim Programının Okuma ve Yazma Becerilerine Etkisi adlı doktora teziyle Sedat Karagül'e  

·         2019’da Metastaz adlı kitaplarıyla Barış Pehlivan ve Barış Terkoğlu'na  

·         2020’de Hasan Tahsin - Yürekler Selanik adlı kitabıyla Yaşar Aksoy'a  

·         2021’de Parsel Parsel adlı kitabıyla Murat Ağırel'e  

·         2022’de ödül verilemedi. 

·         2023’te İblis'i Öldür adlı kitabıyla Timur Soykan'a  

Emin Özdemir Ailesi ile Dil Derneği, yaşamı boyunca Dil Devriminin ödünsüz savunucusu olan Emin Özdemir 'adına'  2018'yılından bu yana Dil Derneği Emin Özdemir  Ödülü veriyor. Ödül, her yıl Harf Devriminin yıldönümü olan 1 Kasımda kazanana bir törenle veriliyor.

EMİN ÖZDEMİR KİMDİR?

Emin Özdemir, 1931 yılında Erzincan’ın Kemaliye (Eğin) ilçesinin bir köyünde, az topraklı, yoksul bir ailenin çocuğu olarak doğdu. İlkokula köyünde başladı, 1943’te Pamukpınar Köy Enstitüsüne girdi; 1948’de bitirip köy öğretmeni oldu. Köy öğretmeniyken yaşadıklarını kendisi şöyle anlatıyor: “Eğin’in kuş uçmaz, kervan geçmez bir köyünün öğretmeniydim. Yazma isteği ve tutkusu uyandı içimde. Bir gün Varlık geldi. Ceyhun Atuf Kansu’nun ‘Kızamık Ağıdı’ adlı uzunca bir şiiri vardı dergide. Şiir beni çok etkiledi. Yaşar Nabi’ye bir mektup yazdım. Hem Ceyhun Atuf Kansu’nun adresini istedim hem de çevremde, içinde bulunduğum koşullardan yakındım. Yaşar Nabi’den beni yüreklendiren bir mektup aldım. Çevremdeki olaylara, köylülerin yaşamına yönelik kısa gözlemler, notlar yazmamı istiyordu benden. Yazmaya Varlık’ta ‘Köyden Notlar’ sayfasında başladım. Şiir denemeleri de yapıyordum. Yayımlandı birkaçı” (Çağdaş Türk Dili, Yaşamöyküleri Özel Sayısı, sayı 89-90, Ağustos 1995). 

Emin Özdemir, üç yıl köy öğretmeni olarak çalıştı. 1951’de Ankara Gazi Eğitim Enstitüsünün (Gazi Üniversitesi) Türk dili ve edebiyatı bölümüne girdi. Enstitüdeki çok sevdiği Edebiyat Öğretmeni Mustafa Nihat Özön gibi dili doğru kullanma yolunun Türkçe düşünmek, Türkçe sözcüklerle konuşmak ve yazmak olduğunu kendisi de sürekli dile getirdi.  1953’te Gazi Eğitim Enstitüsünü bitirdi. Birkaç okulda ortaokul öğretmenliği yaptı; askerlik görevinin ardından 1957’de girdiği sınavda başarılı oldu; Gazi Eğitim Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde, “kılavuz hocam” dediği Mustafa Nihat Özön’ün asistanı olarak çalışmaya başladı. “Öz Türkçeye gönül vermemde, Dil Devriminin gönüllü savaşçısı” olmamda Mustafa Nihat Özön’ün büyük payı vardır” derdi. 

1960’ta Milli Eğitim Bakanlığınca açılan sınavı kazanıp ABD’ye gitti; Columbia ve Indiana Üniversitelerinde “metin hazırlama ve anlatım teknikleri” konusunda eğitim gördü. Dönüşte hem öğretmenlik yaptı hem öğrenci odaklı Türkçe kitapları yazdı. Türk Dil Kurumu’nun yönetim kurulu üyesi Hikmet Dizdaroğlu’nun, Gazi Eğitimde yapılan bir toplantıda onun Dil Devrimine bakışını, coşkulu konuşmasını TDK Genel Yazmanı Ömer Asım Aksoy’a anlatmasıyla Ö. Asım Aksoy’dan bir çağrı aldı. TDK’nin Türk Dili dergisinde devrimi anlatan, saldırılara yanıt veren yazıları çıkmaya başladı. 1960’ların ortasında Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’na üye oldu; 1969 kurultayında yönetim kurulu üyesi, 1972 kurultayında da terim kolu başkanı sanıyla çalışmalara katıldı. Yazıları, kitapları birbirini izlemeye başladı. 

Gazi Eğitim Enstitüsü ile TDK’deki çalışmalarını sürdürürken 1968’de Hacettepe Üniversitesinden gelen öneriyle Temel Türkçe Bölümünü kurdu. Hacettepe Üniversitesinde Temel Bilimler Fakültesi Temel Türkçe Bölümünün başkanı ve öğretim görevlisiyken 1972’de bölümü kapatıldı. “Terzi olsaydım diktiğim elbiselerin en güzel bedenlerce giyilmesini isterdim. Ama öğretmenim. Bunun için de öğrencilerimin anadilimizin, Türkçemizin toprağında soluk alıp vermesini istiyordum” diyordu. Dil Devrimi ışığında yenileşen Türkçe için savaşımını yazı ve kitaplarıyla sürdürürken çok sevdiği öğretmenlikten kısa süre uzak kaldı. Sonra öğretim görevlisi olarak Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın Yayın Yüksek Okulu, şimdiki adıyla İletişim Fakültesinde öğrencileriyle buluştu. 1974’te başladığı görevini 1996’ya dek sürdürdü ve aynı yıl emekli oldu. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Bilim Çocuk dergilerinde yayın danışmanlığı yaptı.  TÜBA’daki çalışmalara katıldı. 1966’da üye olduğu TDK’de, kurumun 1983’te kapatılmasına dek etkin biçimde çalıştı. Kapatılan TDK’nin 34 üyesinin 1987’de kurduğu Dil Derneği’nin ilk üyelerinden biri üyesi olarak Türkçenin özleştirilmesi, geliştirilmesi ve varsıllaştırılması savaşımını sürdürdü. 

Emin Özdemir üretken bir yazardı. Her edebiyat yapıtının dille ilişkisi, dilin işlevi ve kullanım düzeyleri, toplumsal yapıyla bağları gibi konularda yoğunlaştı. Bunları Dil ve Yazar, Öz Türkçe Üzerine, Türkçe ve Dünya Edebiyatı, Yazı ve Yazınsal Türler, Dilin Öte Yakası adlı yapıtlarında işledi. Çok sevdiği hocasını anlatan Mustafa Nihat Özön adlı incelemesi de TDK Tanıtma Yayınları arasında çıkmıştı. Dil-edebiyat bilgilerinin bir donanım ve beceri olarak yaşama uyarlamasını gösteren Güzel ve Etkili Konuşma Sanatı, Anlatım Sanatı, Okuma Sanatı, Eleştirel Okuma, Okuma ve Metin İnceleme adlı yapıtları kaleme aldı. Dil Devrimine ve Türkçenin doğurganlığına yönelik çalışmalarını da Dil Devrimimiz, Terim Hazırlama Kılavuzu, Erdemin Başı Dil adlı kitaplarında topladı. Türkçenin varsıl sözvarlığını Öz Türkçe Kılavuz Sözlük, Edebiyat Bilgileri Sözlüğü, Açıklamalı Deyimler Sözlüğü, Açıklamalı Atasözleri Sözlüğü adlı kitaplarında işledi. Yüzler ve Sözcükler, Sözcüklerin Vicdanı, Kurmaca Kişiler Kenti, İnsan Yüreğine Yolculuk, Düz Yazının Sorgulayan Gücü, Anadilin Toprağında, Düşüncenin Canı adlı denemeleri büyük ilgi gördü. 

Çocuklarla da Türkçemi İlerletiyorum, Sözcük Sözcük İçinde, Öykülerle Atasözleri, Yalnızlığı Seven Kırlangıç, Bizler Büyüyünce, Ölümsüzlük Gezegeni, Mutlu Kentin Yöneticisi adlı yapıtlarla Türkçe sevgisini paylaştı. 

Emin Özdemir, 1 Eylül 2017’de Ankara’da, Cebeci Gömütlüğünde toprağa verildi. (Kaynak: Dil Derneği) 

Gercekedebiyat.com