Gerçek Edebiyat

Karikatürcü İzel Rozental Açık Radyo’da her hafta “Haftanın Karikatürleri” programında, hafta içinde gündemden derlediği karikatürleri yorumluyor:

“(…)

Mustafa Bilgin dostumuz, eskilerden bir karikatür getirmiş gündemimize. Bu karikatür Mim (Mustafa) Uykusuz’a ait. Karikatüre geçmeden Mim Uykusuz hakkında kısa bir bilgi vermek istiyorum. Aziz Nesin, Sabahattin Ali, Rıfat Ilgaz gibi usta yazarları olan Markopaşa dergisindeki karikatürleriyle tanındı. Zaman içinde Zübük, Pardon, Akbaba gibi, Gırgır da dâhil pek çok dergide çizgi. Karikatürcülüğünün ilk yıllarında çeşitli dergilerde yayınladığı karikatürlerini ‘Mim Uykusuz Karikatür Albümü no-1’ adlı karikatür albümünde topladı. Bu albüm yüzünden, “komünizm propagandası” yapmaktan hapse atıldı.

Mim Uykusuz o olayı sonradan şöyle anlatmış:

Dünyada binlerce, yurdumuzda da yüzlerce karikatürist adı geçer ama Türkiye’de hatta yeryüzünde bir tek “KOMÜKATÜRİST var, o da benim. Bir albüm çıkardıydım vaktiyle… Parasızlıklar ve heyecanlarla albüme koyduğum karikatürlerin hepsi daha önce çeşitli dergilerde basılmış, hiçbiri sorguya suale uğramamıştı. Ama bunlar albüm haline gelince, her ne hikmetse zamanın iktidarının ilgisini çekti. Bakanlar Kurulu zahmet edip benim için toplandı ve albümlerimin tümüne sahip çıktı. Yani toplatma kararı aldı. O zamanlar Tan Matbaası’nda çalışıyordum. Bir gün bizim bayii çıkageldi. Toplama zabıtlarını önüme serdi. İşte onların arasında buldum, beni sıradan karikatürist olmaktan çıkartan albüm toplama zaptını. Bunda şöyle yazmıştı, zaptı yazan görevli polis memuru ya da komiser: ‘Bakanlar Kurulu’nun filan tarih feşmekan numaralı kararıyla KOMÜKATÜRİZM propagandası yaptığı anlaşıldığından toplanmasına…”

Tekrar karikatüre dönersek, Mim Uykusuz, kara tahta başında ders anlatan bir öğretmen çizmiş. Fakat bu öğretmen melon şapkası, frak ceketiyle bir ‘politikacı’ olarak resmedilmiş ve pis pis sırıtan bir yüz ifadesiyle tahtaya: “Söz Gümüşse SÜKÛT ALTINDIR” yazıyor.

Öğrencileri sınıfta önden arkaya doğru; Basın, Muhalefet, Üniversite olarak sıralarında, bu kurumları temsilen, öfkeli ifadeleriyle dersi dinlemekteler.

Mustafa Bilgin burada Mim Uykusuz’un karikatürüne, bugünün gündemine ilişkin bir ek yapmış.

O ekte, kendi yaratığı Alim Saffet adlı karikatür tipi bu kez, boynundaki kaşkolü, elindeki futbol takımı bayrağı ile “Taraftar” olarak en arka sırada yer almış.

Böylece anlıyoruz ki, Basına, Muhalefete, Üniversitelere yapılan “Sükût Altındır” tavsiyesi, bugünlerde futbol seyircilerini de kapsamaktadır.

(…)”

Cumhuriyet gazetesinde 10 yıl süreyle çizdiğim “Hayat Epik Tiyatrosu” adlı bant karikatürlerimde “Anlatıcı” olarak andığım karikatür tipime, İzel Rozental sayesinde hoş bir isim bulmuş olduk böylece: Alim Saffet…

Aslında Alim Saffet, sadece Facebook için düşündüğüm, kendimce eğlenceli bir takma isimdi ve ‘BİLGİN’ olarak attığım imzamın eski Türkçe karşılığı olan “Alim” ile zamanının mizah dergilerine de ilgili, kitap okuru “ Saffet” dedemin (M. Saffet Kıvılcım) adından mürekkepti.

Mart başında Facebook’ta; ‘Alim Saffet sayfasında’ paylaştığım “Mustafa (Mim) Uykusuz + Mustafa Bilgin ortak yapımı” karikatürü, 6 mart 2023’te canlı yayınlanan Açık Radyo’daki özgün programına haftanın karikatürlerinden biri olarak seçen, böylece ölüm yıl dönümünde ustamız Mim Uykusuz’u hakkıyla anan ve bu radyo yayını içinde Cumhuriyet’te çizdiğim karikatür tipime “isim babası” olan İzel Rozental’a çok teşekkür ederim.

“(…)Teknik zamanla öğrenilir, geliştirilir. Yani çizecek adamın çok çalışması ve okuması, ister sağdan, ister soldan okuması gereklidir, bu çok önemlidir. Yani solcuyum deyip sadece soldan okumak şartlanmadır. Sağdan da okuyup ne düşünmesini anlaması gerekir. Eleştiri götüren taraflarını öğrenmesi için mutlaka çok okumak gerekir.”

Mim Uykusuz, genç İbrahim Tapa’nın kendisiyle yaptığı bir söyleşinin sonunda sözünü böyle bağlamış…

Bu sözler, ben diyeyim bilgi ve deneyimden başka “birikim yapamayan” bir karikatür sanatçısının mirası, siz deyin bir aydının değerli vasiyeti…

5 Mart 1983’te “çoban yıldızına” göçen, ömrü, iki kez mapushanede çokça mahkeme kapılarında geçmiş, ölümsüz Mustafa (Mim) Uykusuz’a bu karikatürüm armağanım olsun:

Mustafa Bilgin
Gerçekedebiyat.com