Gerçek Edebiyat

Doktor Cevat Heyet, büyük bir neslin heyetler neslinin devamcısıdır. “Heyet” sözcüğü nereden kaynaklanır? Şöyle:

Doktor Cevad Heyet’in atası da milletçi biri olarak tanınırdı. O Meşrutiyet devriminin bildirisini Necef’den Tebriz ve Tahran’a getiren heyetin rehberi olduğu için “Heyet” adı ile tanınmıştır. Mirzali Heyet, İran’da temyiz mahkemesi başkanlığı yapmıştır ve İran adliyesinin kurucularından olacak kadar Meşrutiyet devriminde rol almıştır.

Cevad Heyet - Azad Karadereli

Sohbet ederken merhum Dr., “Babam bana git Bakü’de oku demişti. Şah rejimi buna izin vermedi. Ben de İstanbul’a gitmeye karar verdim." demişti.

O, Türkiye’de ve Fransa’da yüksek dereceli cerrah öğrenimini bitirdikten sonra 1952 yılında İran’a gitti. Tahran’da Hidayet ve Adliye hastahanelerinde cerrahi klinikler kurdu, önderlik etti. 1954’den sonar yaptığı kalp ameliyatları onu yetenekli bir cerrah olarak ünlendirdi. 1969 yılda Tahran’da ilk kalp naklini yapan cerrah olarak tarihe geçti.

Bu büyük bilgin, tıp bilimine ilişkin kıymetli araştırmalar yapmıştır. Kitapları tıp alanında yazılmış en önemli kitaplar olarak değer gördü. Uluslararası hakemli dergilerde çok sayıda makalesi yayınlanmış ve büyük etki yapmıştır. Cevat Heyet, uzun süre cerrahlığın eğitimi ve yeni nesil cerrahların yetişmesine katkıda bulunmuştur.

Tıp Bilimi (Daneşe Pezeki) adlı dergi çıkarmış, burada yüzlerce bilimsel makaleyi yayınlamıştır.

İRAN'DA TÜRKLER ve EDEBİYAT

Onun zengin ve çokçeşitli çalışmaları arasında Türk tarihi, Azerbaycan edebiyatı tarihi, Türk halklarının geçmişi ve İslam tarihi önemli yer tutar.

Bu yapıtlarında, Azerbaycan dilinin gelişme evreleri, sözlü halk edebiyatı, edebiyatseverlik, folklor, edebiyat eleştirisi, felsefe gibi konulara ilişkin önemli görüşler yer almaktadır.

Çağdaşlaşma sürecinde ortaya çıkan sorunları tarihi gerçeklerden yola çıkarak objektif bir tavırla çözmek yolunu seçen Cevat Heyet’in Türkoloji kongrelerinde ve edebiyat toplantılarındaki çıkışları takdirle karşılanmıştır.

Dediğimiz gibi, o yalnızca bir hekim değil, büyük bir Türkolog, büyük folklorşinas ve tarihçiydi. Cevad Heyet’in şaheseri ise elbette 30 yıldan beri İran denen ülkede bütün hukukları bozulan Azerbaycan Türklerinin anadil okulu olan Varlık dergisidir. “Varlık” dergisinin yayını ve bu derginin yayın yönetmeni olmasıdır. Cevad Heyet bu dergiyle ikiye bölünmüş Azerbaycan arasında bir köprü yaratabilmiştir.

O, Varlık dergisinde çok büyük yetenekleri ve bilginleri toplamayı başarmıştı. Prof. Hamit Nitgi, Mehammedali Ferzana, Hasan Mecidzade Savalan,  Kerim Meşruteçi (Sönmez), Manzuri Samneyi, Samed Serdarniya, Gulamhüseyin Begdeli ve bir çok aydını, bunların arasında sayabiliriz.

Cevat Heyet, türkolojiye ait 7 cilt kitabın yazarıdır. O, aynı zamanda Azerbaycan’ın muhtelif üniversitelerinin fahri doktoru ve profesörü, Türk Dil Kurumu’nun fahri üyesi, İstanbul Üniversitesi’nin fahri doktorudur.

Profesör Cevad Heyet, Türk, Fars, Fransız dillerinde konuşup yazabiliyordu.

Onun Bakü’deki evi hem güneyli, hem kuzeyli Azerbaycan Türkleri için bir ziyaretgah gibiydi. Uzun yıllardan beri onun Bakü’de yaşaması ve burada vefat etmesi de bir işarettir.

Varlık dergisinin “Şehriyar” özel sayısının kapağı.

Azad Karadereli

Gerçekedebiyat.com