Gerçek Edebiyat

Yapay zekanın hayatın her alanına entegre olduğunu artık hepimiz biliyoruz. Ancak bu kez sanat dünyası, yapay zekayı sınırlandıran bir duruş sergiledi. Yeni Zelanda'nın en saygın edebiyat ödüllerinden biri olan Ockham New Zealand Book Awards, yapay zekanın eserlerdeki kullanımını tartışmaların merkezine taşıdı. Kapak tasarımlarında yapay zeka teknolojisinden faydalandığı belirlenen iki yazar, yarışmadan diskalifiye edildi.

Bu durumun ardından Ockham Kitap Ödülleri'ndeki yapay zeka kullanımına yönelik kurallar büyük merak konusu haline geldi.

Stephanie Johnson'ın "Obligate Carnivore" adlı öykü kitabı ile Elizabeth Smither'ın "Angel Train" adlı novella derlemesi, 2026 Ockham Kitap Ödülleri'ne Ekim ayında başvuru yapmıştı. Ancak, Kasım ayında yürürlüğe giren yeni yapay zeka kullanım yönetmeliği nedeniyle her iki eser yarışmadan diskalifiye edildi.

Her iki kitabın da yayıncısı olan Quentin Wilson, ödül komitesinin bu yönetmeliği Ağustos ayında güncellediğini ifade etti. Ancak o dönemde, yarışmaya katılacak tüm kitapların kapak tasarımlarının hali hazırda tamamlanmış olduğunu belirtti.

Wilson, The Guardian'a verdiği röportajda, artık hiçbir yayınevinin tasarım süreçlerinde bu hükmü göz önünde bulundurmasının mümkün olmadığını vurguladı. Ayrıca, röportajda, "İki değerli yazarın, eserleriyle bağlantısı olmayan bir sebepten dolayı böyle bir durumun içine çekilmiş olması gerçekten üzücü" şeklinde konuştu.

Ödüllü yazarlardan da bir açıklama geldi: Yapay zeka hakkında konuşuyoruz ve bundan hoşlanmadığımı söylemeliyim.

Ünlü yazar Stephanie Johnson, yapay zeka konusundaki endişelerini dile getirerek alınan kararın kendisini derinden üzdüğünü belirtti. Kapakta yapay zeka kullanıldığını bilmediğini ifade eden Johnson, artık okurlarının kitabının da yapay zeka tarafından yazıldığını düşünebileceği kaygısını taşıdığını söyledi. Ayrıca yapay zekaya olan tepkisini, kitabıyla ilgili konuşmak yerine bu konuyu tartışmak zorunda kalmasını eleştirerek aktardı.

Angel Train adlı kitabın yazarı Elizabeth Smither ise, kapak tasarımında görev alan tasarımcıların emeklerinin görmezden gelinmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdi.

Ockham Kitap Ödülleri’ni yöneten kurulun başkanı Nicola Legat, kitaplarda yapay zeka kullanımına karşı açık bir tavır ortaya konduğunu vurguladı.

Legat, alınan kararın zorlayıcı ancak gerekli bir adım olduğunu belirtirken, tüm adaylara eşit koşullarda kriterlerin uygulanmasının önemini vurguladı. Ayrıca, yeni yönergelerin ülkenin yazar ve çizerlerinin yaratıcılığını ve telif haklarını koruma amacı güttüğünü ifade etti. Yapay zekanın hızla gelişmesiyle birlikte kuralların ilerleyen dönemde yeniden değerlendirilmesinin olası olduğuna da dikkat çekti.

Yayınevi sahibi ise sektör genelinde Grammarly ve Photoshop gibi yapay zeka destekli araçların yaygın kullanıldığını hatırlattı. Bununla birlikte bu alanda daha hassas bir yaklaşım sergilenmesi gerektiğinin altını çizdi. Anlaşılan o ki, yapay zeka ne kadar ilerlerse ilerlesin, sanatta bazı kurallar bundan etkilenmeden varlığını sürdürecek ve eserlerde insan dokunuşlarını görmeye devam edeceğiz.