Gerçek Edebiyat

Algısal bir yanılsama yaratarak var olmayan şeyleri gerçek gibi gösterme durumu, halüsinasyon olarak adlandırılıyor.

Günümüzde büyük dil modelleri (LLM) olan ChatGPT, DeepSeek ve Gemini gibi yapay zeka araçlarının zaman zaman hatalı, çarpıtılmış veya gerçek dışı içerikler üretebilmesi, "Yapay zeka halüsinasyon görebilir mi?" sorusunu gündeme getiriyor.

İnsan zekasına özgü öğrenme, sorun çözme ve karar verme gibi işlevleri yerine getirebilen yapay zeka, bilinçten yoksun olmasına rağmen bir insan gibi "halüsinasyon gördüğüne" dair belirti gösterebiliyor.

Ancak bu durum, yapay zekanın her zaman "tarafsız ve doğru" bilgi aktardığı algısını sorgular hale getiriyor. Çünkü sistemlerin gerçeği yansıtmayan bilgileri "doğruymuş gibi" üretmesi, güvenilirlik ve şeffaflık açısından endişe yaratıyor. Y

apay zeka tabanlı sohbet robotları, kullanıcılara bağlama uygun ve akıcı yanıtlar sunarak "yanılmaz" oldukları algısını güçlendirse de, ortaya çıkan halüsinasyon vari hatalar ciddi sorunlara yol açabiliyor.

Uzmanlara göre yapay zekanın temel amacı, kullanıcıların komutlarına uygun yanıt üretmektir. Ancak bu süreçte bazen yanlış veya gerçek dışı bilgiler sunması, tamamen fayda sağlamaya yönelik bir yaklaşımın sonucudur.

Rochester Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Bölümünden Profesör Ehsan Hoque ve Washington Üniversitesi Dilbilimi Bölümünden Profesör Emily Bender, yapay zeka destekli sohbet robotlarının güvenilirliği ve "yapay zeka halüsinasyonu" konularına dair kapsamlı değerlendirmelerde bulundular.

Profesör Hoque'a göre yapay zekanın "dalkavukluk" eğilimi dikkat çekici. Yapay zeka modellerinin kullanıcı hedeflerini yansıtma amacı taşıdığını söyleyen Hoque, bu nedenle hatalı bilgilerin doğruymuş gibi sunulmasının bir tür "halüsinasyon" olarak değerlendirilebileceğini ifade ediyor.

Modellerin, tamamen doğruluk kontrolüne dayalı değil de olası kelime kalıplarını tahmin ederek çalıştığını belirten Hoque, eksik veya muğlak veri durumlarında akıcı ancak hatalı metinler üretebileceğini ekliyor.

Ayrıca, bu teknolojilerin halüsinasyon sorunlarını tamamen çözebilecek kapasiteye henüz ulaşmadığını vurguluyor. Yapay zekanın zaman zaman insanlarda görülen "konfabulasyon" rahatsızlığına benzer bir durum sergilediği belirtiliyor. N

öropsikiyatrik bir hastalık olan masallama (konfabulasyon), gerçek dışı olay ya da anıları istemsizce doğruymuş gibi akıcı bir dille anlatma durumu olarak tanımlanırken, yapay zeka sohbet robotlarının yanlış veya kurgusal bilgileri kullanıcıya gerçekmiş gibi aktarabildiği örneklerle paralellik kurularak ele alınıyor.

Bu analoji, özellikle yapay zekanın resmi belgeler veya kritik bilgi içeren sistemlerde kullanılma ihtimali göz önüne alındığında daha da endişe verici bir hâl alıyor. Halüsinasyonların istem dışı gerçekleştiği vurgulansa da, uzmanlar bunun ciddi sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiyor.

Washington Üniversitesi'nden Profesör Emily Bender ise güven sorununa dair çarpıcı bir noktaya değiniyor.

Pazarlama stratejilerinin yoğun etkisiyle oluşturulan "otomasyon önyargısı" kavramından bahseden Bender, yapay zeka sistemlerine aşırı güvenin aslında hatalı bir algı olduğunu ifade ediyor. İnsanların otomatik sistemlerden gelen bilgilere yanılmaz gözüyle bakma eğilimi göstermesi tehlikeli sonuçlara yol açabilir.

Bender, mevcut tasarımların halüsinasyon problemini çözmede yeterli olmadığını ve bu sistemlere mutlak bir güven duyulmaması gerektiğini belirtiyor.

Yapay zeka teknolojileri her ne kadar birçok alanda avantaj sağlasa da, ortaya koyduğu sonuçların her zaman doğru olmadığını bilmek ve uygun şüphecilik ile yaklaşmak kritik önem taşıyor.

Gercekedebiyat.com