Gerçek Edebiyat

İvan Konstantinoviç Ayvazovski, Ermeni kökenli Rus romantik ressam olarak tanınır ve özellikle denizcilik temalı sanat üzerine çalışmalar yapmıştır.

29 Temmuz 1817’de, Kırım yarımadasının güneydoğusunda yer alan Feodosia şehrinde Ayvazoğlu adlı Türk kökenli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş ve hayatının büyük bir kısmını burada geçirmiştir.

Vaftiz edilen ismi Ovanes Ayvazyan olan Ayvazovski, eğitimini Sankt-Peterburg’daki İmparatorluk Güzel Sanatlar Akademisi’nde tamamladıktan sonra 1840’ların başında Avrupa’ya seyahat etmiş ve bir süre İtalya’da yaşamıştır.

Daha sonra Rusya’ya dönerek Rusya Deniz Kuvvetleri’nin baş ressamı olarak atanmıştır. Ayvazovski’nin, dönemin Rus elit askerleri ve politikacılarıyla yakın ilişkileri vardı; sık sık askerî manevralara katıldı. Anton Çehov tarafından popülerleştirilen "Ayvazovski’nin fırçasına layık" ifadesi zamanla Rusya'da güzel bir şeyi tasvir etmek için kullanılan kalıcı bir deyime dönüştü. Sanatçının eserleri, günümüzde de değerini koruyarak 21. yüzyılda popülerliğini sürdürmektedir. Ayvazovski yalnızca Rus İmparatorluğu içinde değil, uluslararası platformda da büyük bir üne kavuştu.

Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'da çok sayıda kişisel sergi açarak sanatının tanıtımını yaptı. 60 yıllık kariyeri boyunca yaklaşık 6000 eser üreten Ayvazovski, döneminin en üretken sanatçılarından biri olarak kabul edilir. Eserlerinin önemli bir bölümü deniz manzaraları, savaş sahneleri, Ermeni temaları ve portrelerden oluşmaktadır.

Bugün bu eserlerin çoğu Rusya, Belarus, Ukrayna ve Ermenistan’daki müzelerde ve özel koleksiyonlarda sergilenmektedir. Sanatçı, Feodosia şehrindeki Aziz Sargis Ermeni Apostolik Kilisesi’nde vaftiz edilmiş olup kilise kayıtlarında adı Gevork Ayvazyan oğlu Ovanes olarak geçmektedir. İmparatorluk Güzel Sanatlar Akademisi’nde eğitim aldığı dönemde İvan Gayvazovskiy olarak tanındı ve 1840’tan itibaren İtalya’da Ayvazovski adıyla bilinir hale geldi. İtalya’da gönderdiği bir mektupta ismini İtalyanca tarzıyla “Giovani Aivazovsky” olarak imzalamıştır. Ailesine bakıldığında babası Konstantin’in Galiçya’dan ayrılıp Eflak ve Makedonya’da yaşadıktan sonra Feodosia’ya yerleştiği bilinir.

Babası aslen Gevork Ayvazyan isminde bir tüccardı; sonradan ismini Konstantin ve soyadını Gayvazovskiy olarak değiştirmiştir. Annesi Ripsime ise Feodosia Ermenilerindendi. Ailede iki oğul ve üç kız olmak üzere toplam beş çocuk bulunuyordu. Büyük kardeşi Kapriyel ise önde gelen bir tarihçi ve Ermeni Apostolik başpiskoposuydu.

Ayvazovski temel eğitimini Aziz Sarkis Kilisesi’ne bağlı okulda almış, ardından babasının dostu olan şehir mimarı Jacob Koch’tan temel resim dersleri almıştır. Genç yaşlarında yeteneğiyle dikkat çeken Ayvazovski, Taurida Valisi Alexander Kaznacheyev’in ilgisini çekerek onun ailesi ile birlikte Simferopol’e taşınmış ve oradaki Rus lisesinde eğitim yaşamına devam etmiştir. 1833 yılında İmparatorluk Sanat Akademisi’ne burslu olarak kabul edilen sanatçı, burada Maxim Vorobiev’den peyzaj eğitimi aldı.

Akademideki bir sergide kendi yaptığı tablo ile gümüş madalya kazanmış ve Fransız ressam Philippe Tanneur’ün asistanı olarak çalışmaya başlamıştır. 1836 yılında Aleksandr Puşkin ile tanışan Ayvazovski, Puşkin'in şiirlerinden etkilenmiştir. 1837 yılında, Alexander Sauerweid’in askerî sanat derslerine katılmış ve Çar I. Nikola’nın isteği doğrultusunda Finlandiya Körfezi'nde bir deneme seferine eşlik etmiştir. Aynı yıl akademiden altın madalya ile eğitimini iki yıl erken tamamlayarak mezun olmuştur.

Ayvazovski, 1838 yılında memleketi Kırım’a, Kefe’ye geri döndü ve burada iki yıl boyunca deniz manzaralarını resmetmeye odaklandı. 1839’da, Rus amiralleri Mikhail Lazarev, Pavel Nahhimov ve Vladimir Kornilov ile tanışacağı Kırım kıyılarındaki askeri tatbikata katıldı. 1840 yılında, İmparatorluk Güzel Sanatlar Akademisi tarafından sanatsal çalışmalarını geliştirmek üzere Avrupa’ya gönderildi.

Sanatçı, 1860’larda Yunan milliyetçiliği ve İtalya’nın birleşmesi gibi dönemin siyasi hareketlerinden esinlenerek bir dizi etkileyici tablo ortaya koydu. 1868 yılında İstanbul’u tekrar ziyaret etti ve Girit İsyanı'nda Yunanların Türklere karşı direnişini konu alan çalışmalar gerçekleştirdi.

Aynı yıl, ilk kez Gürcistan'ı ziyaret etmek üzere Kafkasya’ya geldi. Burada pek çok dağlık manzara resmi yaptı ve bu eserlerini 1869 yılında Tiflis'te sergiledi. Süveyş Kanalı'nın açılış törenine davet edilmesiyle Mısır’a giden Ayvazovski, kanalın görkemini resmeden ilk sanatçı oldu. 1870 yılında Ayvazovski, Rusya’nın en yüksek sivil unvanlarından biri olan Gerçek Sivil Meclis Üyesi unvanına layık görüldü.

1871’de Feodosya’da bir arkeoloji müzesinin yapımını başlattı ve 1872 yılında eserlerini sergilemek üzere Nice ve Floransa’ya yolculuk yaptı. 1874’te Floransa Güzel Sanatlar Akademisi tarafından Uffizi Galerisi'nde sergilenmek üzere bir otoportresini yapması istendi.

Aynı yıl Sultan Abdülaziz’in davetiyle bir kez daha İstanbul’a gitti ve burada Osmaniye Nişanı ile ödüllendirildi. 1876 yılında Floransa Güzel Sanatlar Akademisi’ne üye olarak kabul edildi ve Orest Kiprensky’den sonra Pitti Sarayı’nı resmeden ikinci Rus sanatçı unvanını aldı.

1878’de Stuttgart Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi’ne fahri üye olarak seçildi. 1879 yılına kadar kısa bir süre Frankfurt’ta konakladıktan sonra Hollanda ve Fransa’da geziler düzenledi. Ardından Münih’i ziyaret edip Amerika'nın keşfiyle ilgili detaylı materyaller araştırmak üzere Cenova ve Venedik’e gitti. 1880 yılında Feodosya’daki evinde bir sanat galerisi açtı.

Bu galeri, Rus İmparatorluğu’ndaki üçüncü müze olarak Ermitaj Müzesi ve Tretyakov Devlet Galerisi'nin ardından tarihi bir öneme sahipti. Londra’ya düzenlediği ziyarette, Pall Mall'da İngiliz ressam John Everett Millais ile Galler Prensi VII. Edward’ın katılımıyla 1881 yılında bir sergi düzenledi ve bu etkinlik uluslararası başarılarına bir yenisini ekledi.

Gercekedebiyat.com