Gerçek Edebiyat

1916’daki Rus işgalinde S.P. Mintslov, 200 sandık dolusu elyazması kitabı Rusya’ya götürdüklerini yazıyor.

(Merak edenler Enver Uzun’un çevirisiyle S.P. Mintslov’un işgal anılarını okuyabilir. Mor Taka Y.)

*

Önceleri çok içleniyor ve üzülüyordum bu talana.

Daha sonra buna sevinmem gerektiğini fark ettim.

İyi ki de kaçırılmışlar.

O nadide elyazmaları bizde kalsaydı, bir çoğu mevlit şekeri ve kese kağıdı olacaktı.

Bizim cahilimiz de okuma özürlü, âlimimiz de. Akademisyenlerimiz yabancıların kaynaklarından besleniyor.

*

Hiç sorguladınız mı?

Kaç tane mülki amiri, kaç tane bakanı, vekili, müdürü kitap okurken gördünüz?

(Görmüşseniz belgeleriyle paylaşalım lütfen, ben merak ediyorum.)

*

Trabzon bu talanı hep yaşadı.

Rus gitti talan bitti mi?

Bitmedi.

*

Cumhuriyet yıllarında onlarca kütüphanenin akıbeti belirsizliğini korumaktadır.

Mehmet Akif  Bal, Trabzon’da ki Kitaplık Kıyımından söz ederken:

“Müderris ve mutasavvıf Ahmed Ziyaüddin Efendi’nin, Muallim Cudi Efendi’nin,  Hatibzade Emin Efendi’nin, Nemlizade Akif Kaptan Bey’in, Halit Kami Bey’in, Hamamizade İhsan Bey’in,  Mahmut Goloğlu’nun, Cemal Rıza Osmanpaşaoğlu’nun, Murat Uraz’ın, Cemal Azmi Tellioğlu’nun, Ferşad Efendi’nin, Osman Nuri Eyüboğlu’nun, Cumhur Odabaşıoğlu’nun, Kemal Peker’in, Muzaffer Korlu’nun, İhsan Nemli’nin, Halil Nihat Boztepe’nin, Hacıkadızadelerin … Kitaplıklarının bir çoğu talan edildi, ya da akıbetleri meçhul.

Bakkalzade İsmail Hakkı Efendi’nin, Müderris Ancot Hasan Efendi’nin kitapları çıkan bir yangınla yok olması ayrı üzünç kaynağı.

Bu kütüphanelerin çoğunun el yazması ve nadide örnekler olduğunu düşünürsek işin vahametini daha iyi anlarız.

*

Arslan Pulathaneli’nin kütüphanesi kendi adına bir bölüm açılması kaydıyla üniversitemize verileceği teklifine üniversite memurları kayıtsız kalıp, olumsuz yanıt vermiştir.

Trabzon belediyesi de bigâne kalmış ve güzelim arşiv üç on paraya İstanbul’a satıldı.

*

İl halk kütüphanesi de bu talandan paydasına düşeni yaşadı.

Bu fakir de birçok kez, çalışmak için gittiğinde, arşivlerin ve kitapların sayfalarının kopmuş, kesilip alınmış olduğuna tanık oldu.

Gelin görün ki bu feryadı kim duya kim anlaya, kim sahip çıka?

Yöneticiler için hiç şüphesiz önce kültür, sonra vizyon gerekli.

Çalanlar, utanmadan götürenler için önce hak hukuk sonra şerefli mahlûkat sınavı gerekli.

*

Bizim aile yapımızda kadınlarımızdan kaynaklı bilinçsizlik ile kitap evin en değersiz teferruattır.

Malum dırdırdan kurtulmak için; “Kitapları ya biri hediye etmiştir, ya de sudan ucuza almışızdır!..”

Ev hanımları tarafından; kilere, çatı katlarına, odunluklara, üçüncü sınıf mevkilere tıkış tıkış istiflenmesine “imtiyaz ve kıyak olarak” izin verilir ancak.

*

Vah bu heyecanımıza!

Bizden sonra; kitaplarımız mandal, laylon leğen ve faraşla takas edileceğine eminim.

Görülmemiş şey değil, belediye çöplüğüne dökülenler yapılacakların teminatıdır.

*

Yapacak bir şey yok!

Devenin her tarafı eğri…

*

İmdi, şeref timsali kesilen bay’lara soruyoruz :

Sıkıyönetim zamanı Fatih Camiî’nin üst katındaki odada elyazması kitaplar, krokiler, resimler din görevlisi tarafından deniz kıyısına götürülüp yakılmasının hesabını kim verecek? Bu emri veren din adamı (ya da adamları) Kur’an’ın ilk emrinin “oku” olduğundan neden habersizdi?

12 Eylül darbesi kahramanlarının, irticai faaliyet kapsamında tutup Trabzon Ticaret Lisesinin kütüphanesindeki Osmanlıca kitapların önemli bir kısmının yakılması cühelanın kârı mı oldu?

Trabzon kütüphanesindeki değerli elyazmalarının önemli bir kısmının kaybolması  neyle izah edilebilir?

Trabzon belediye tarihi hazırlanırken, belediyenin değişik yerlerden topladığı fotoğraf, kitap ve belgeler kimdedir?

Trabzon Lisesi kuruluşunun 100.yıl dönümü nedeniyle hazırlanacak olan tanıtım kitapları için Trabzon lisesinin kütüphanesinden ve arşivinden alınan belgelerin akıbeti nedir? Lisenin kütüphanesini kimler talan etti?

Eski vilayet taşınırken belgelerin önemli bir kısmı kimlerde kaldı? Yeni vilayete gönderilen belgelerin akıbeti nedir?

Hırsızları ve bu hırsızlıklara göz yumanları, zemin hazırlayanları; Mazhar Osman’a, Şair Eşref’e, bil cümle meczuplara havale ediyorum.

Kütüphanemden ödünç kitap alıp getirmeyenlerin bakiyesi banadır!

Yaşar Bedri Özdemir

(www.takaonline.com)