Necip Fazıl'la Nazım Hikmet arasında şaşırtan benzerlikler / Soner Yalçın
Güzel Sanatlar Birliği Genel Sekreteri olan yazar Peyami Safa, bir akşam, Nazım Hikmet’ten ve Necip Fazıl’dan şiir okumalarını istedi. Nazım şiir dinletisinde, dakikalarca alkışlandı. Necip Fazıl’ın okuduğu “Kaldırımlar” şiiri pek ilgi görmedi ve az alkış aldı.
Tespit:
Büyük şair Can Yücel, hiçbir büyüklüğe tahammülü olmayan Necip Fazıl‘ın “tek kalma” ve “en büyük olma” adına, siyasal fikir tercihinde Nazım Hikmet’in etkisinin olduğunu düşünür ve şöyle derdi:
“Nazım Hikmet ortaya çıkmasaydı, Türkiye’nin en büyük komünisti Necip Fazıl olurdu!”
Bu derece bir kıskançlığın nasıl oluştuğunu anlamamız için tarihin sayfalarını geriye doğru çevirmemiz gerekiyor…
Nazım Hikmet, ailesinin para sıkıntısı çekmesi nedeniyle önce Galatasaray Sultanisi ve Nişantaşı Sultanisi’ne, ardından da 1917’de Heybeliada Bahriye Mektebi’ne yazdırıldı.
Bu okulda, gittiği hiçbir okula uyum sağlamaması nedeniyle (Fransız Frerler Mektebi, Amerikan Koleji gibi) beş okul değiştiren Necip Fazıl’la tanıştı. Necip Fazıl alt sınıftaydı…
Necip Fazıl’ın annesi, hayatta en sevdiğiydi. Annesi bir gün okula ziyarete geldiğinde görüşme izni vermediler. Sadece uzaktan göre bildi annesini, çok incindi ve ağladı.
O günü hiç unutmadı ve duygularını dizelere döktü. “Şair” olduğunu düşünüyordu…
Bir gün Nazım Hikmet’e “şair” dendiğini duydu.
Öğretmenleri Yahya Kemal‘in, Nazım Hikmet’in şiirlerine karşı gösterdiği ilgi, Necip Fazıl’ın içinde kıskançlık duygularının gelişmesine neden oldu.
O dönemde… Güzel Sanatlar Birliği Genel Sekreteri olan yazar Peyami Safa, bir akşam, Nazım Hikmet’ten ve Necip Fazıl’dan şiir okumalarını istedi. Nazım şiir dinletisinde, dakikalarca alkışlandı. Necip Fazıl’ın okuduğu “Kaldırımlar” şiiri pek ilgi görmedi ve az alkış aldı.
O gece, Necip Fazıl, kesin olarak Nazım Hikmet’e düşman kesildi.
Dost meclislerinde yan yana geldiklerinde de bir iki kere şiir üzerine tartışmaları oldu.
O zamanlar… Sınıflar arasında münasebet yasaktı. Yahya Kemal’in de desteği ile okulda dergi hazırlıkları başladı. Nazım Hikmet’in, elle yazdığı tek nüshalık bir dergi çıkardığını öğrenen Necip Fazıl hemen “Nihal” adını verdiği bir dergi çıkardı.
Nazım Hikmet ile Necip Fazıl’ın şiirleri aynı sayfada, Nisan 1928 tarihli Akbaba dergisinin ilavesinde yan yana yayınlandı. Nazım’ın şiirinin adı “Benim Gönlüm”, Necip Fazıl’ın şiirinin adı ise “Deniz Kenarında” idi. Necip Fazıl, Nazım ile yan yana yayımlanan bu şiirini hiçbir kitabına almadı!..
Nazım Hikmet, 1962’de Kahire’de Asya-Afrika Yazarlar Birliği Kongresi gibi yerlerde yaptığı Türk şiiriyle ilgili konuşmalarda Necip Fazıl’ın adını hiç anmadı.
Necip Fazıl’ın şiirleri hakkında iğneleyici sözler sarf etti. Örneğin, İlhan Berk’in şiirini överken, Necip Fazıl’la mukayese etti. “İlhan Berk’in şiirleri Necip Fazıl Bey’in yazıları kadar kuvvetli…”
Nazım Hikmet’in “Putları Yıkıyoruz” kampanyasında hedef aldığı şairler arasında, Abdülhak Hamit, Mehmet Emin Yurdakul, Ahmet Haşim gibi şairler yanında Necip Fazıl da vardı.
Necip Fazıl için şunu yazdı: “Sen eskinin yenisisin ve en iyisisin. Ama eskisin.”
Necip Fazıl ise Nazım’a, “Yeni olmayı, yeninin en gerisi olmayı, eskinin en iyisi olmaya tercih ederdi” diye yanıt verdi.
Nazım Hikmet’in ilk şiirlerinde mistik; gençlik döneminde “Dikkat”, “Kırk Haramilerin Esiri”, “Yaralı Hayalet” gibi şiirlerinde milliyetçi dizeler vardı.
Necip Fazıl ilk dönemlerinde, “Bir akşam bir ateş duyup içimde; kadın kadın diye içimi oydum; Başıma bir soğuk yer istedim de; alnımı mermerin üstüne koydum” gibi erotik şiirler yazardı. “Mastürbasyon Şairi” diyenler vardı…
Necip Fazıl, çocukluğunda yazdığı bir şiiri için Nazım Hikmet hakkında şöyle yazdı: “ ‘Ben de Müridinim İşte Mevlana’ diye şiirleri var. Nazım bir satıhtır, bir profondör (derinlik) değildir; bir derinlik değildir ama nakışları olan bir satıhtır, sanatkar denebilir. Hafızlığın kıymetini ifade için, yine İslam’dan çalıyor meseleyi, ‘Hafız-ı Kapital olmak istiyorum’ diyor… Zavallı ‘yanık kafa’, bir şiir nefesi olan adam… Konuşma tarzı… İfade tarzı… Onda kuvvetli tarafları olduğunu inkara imkan yok.”
Necip Fazıl, Nazım bu dünyadan göçtükten sonra bile hep aleyhinde yazmayı sürdürdü.
Necip Fazıl’ı keskin görüşlü yapan Nazım Hikmet kıskançlığı mıydı?
Şu yazdıklarının altında bu gerçek var sanki…
NAZIM HİKMET’E İLK VE SON HİTAP
Tarih: 11 Nisan 1936
Necip Fazıl, Nazım Hikmet hakkında ağır bir yazı kaleme aldı:
“Nâzım Hikmet!
Nafile çabalıyorsun.
Sana kızmıyorum. Kızmayacağım…
Fakat görüyorum ki her hareketim, seninle hiç de alâkadar olmadığı halde, ciğerine neşter gibi saplanıyor, seni delilerin parmaklığı gibi bir azap çerçevesine hapsediyor ve başının üstünde ip varmış gibi kudurtuyor.
Senin bu halini sezer sezmez artık sana kızmıyorum. Merhamet ediyorum.
Sanma ki ben öfke kabiliyetini kaybetmiş bir adamım. İnsan başıyla fare kafasını birbirinden ayıran tek hassa, bence fikir öfkesidir.
Bir hiç için ölçüsüz öfkeler duyacak kadar alıngan ve hassas bir mizaç taşıdığımı sen de bilirsin. Fakat bu öfke, iyi kötü bir kudreti, bir şahsiyeti, bir mesuliyeti kalmış insanlara ve hadiselere karşıdır. Sen mazursun.
O kadar yalnızsın ki, etrafında bir sürü (namı müstear)dan başka kimse yok.
O kadar konuşulmuyorsun ki, isminden ancak kendi (namı müstear)ların bahsediyor.
Eskiden herkesin dilinde bir problem gibi gezinmeyi tercih eder ve bir dedikoduya, bir ankete doğrudan doğruya iştirak etmeyi Greta Garbo esrarına aykırı bulurdun.
Şimdi bir yerde anket oldu mu, kıymeti ve seviyesi nedir, hiç düşünmeden, kapısı önünde aç biilâç bekleşen yedi sekiz kişinin başına en evvel sen geçiyorsun ve sıranı kaybetmemek için kim bilir nelere baş vuruyorsun? Fıkraların baş sahifelerden moda sahifelerine atılıyor, gene yazıyorsun. Hatırlanmak şartı ile ne hakaretlere razı değilsin? Tükürüğü bile uzun zaman gıda edindin. Şimdi o da yok.
Bir zamanlar, şiirlerinde (kıllı ve kalın) olduğunu ilan ettiğin sarışın ve pembe ensenden, şunun bunun tokat izleri bile uçmuş. Zaman seni değil,yüz karalarını bile götürmüş. Ne hazin bir manzaran var. Akşamları, Beyoğlu sokaklarında, yüzlerinde kalın bir duvak, ayaklarında bir çift siyah bot, ellerinde köpek başlı bir şemsiye, ağır ağır geçen sabık Rum aşüfteleri bile senin kadar merhamete şayan değildir. Artık nefret vermiyorsun. Zamanın hainliği önünde insanları tefekkür ve merhamete çağırıyorsun…
İşte açıkça söylüyorum: Ben senin kâbusun, geceleri uykuna giren umacın, her an yokluğunu hissettiren şeytanınım.
Çektiğin yokluk ıstırabına hürmeten, sana vaktiyle vermediğim şerefi veriyorum. Seninle ilk ve son defa olarak konuşuyorum. Fakat hepsi bu kadar. Dediğim gibi sen, bence artık mazursun. Seni affediyorum, ve ne yapsan affedeceğim. Bu vaade güvenerek istediğini yap! Sakın bu fırsatı kullanmamazlık etme!
Yalnız bil ki, sönmüş ve pörsümüş hüviyetine, o kadar muhtaç olduğun ve elde etmek için ne yapacağını bilemediğin hayatı nefhedemiyeceğim (nefes veremeyeceğim.)
Ölü diriltmek ve müflis kurtarmaktan âcizim.
Fakat sana karşı hiçbir taktiği kalmamış adamın, bütün bir samimiyet ve açıklıkla içini tasfiye etmesine rağmen söyleyebileceği her şey ve sırf sana hitap etmekle düşebileceği bayağılık burada toptan ve ebediyen nihayete eriyor.
İşte görüp göreceğin rahmet!”
Konuyla ilgisi yok ama… Bildiğiniz gibi Recep Tayyip Erdoğan’ın “rol modellerinden” biri Necip Fazıl…
Yukarıdaki yazıyı okuyunca Erdoğan’ın dilinin kabalığını anlıyorsunuz…
NAZIM HİKMET NECİP FAZIL ARASINDA ŞAŞIRTAN BENZERLİKLER
- Nazım Hikmet 15 Ocak 1902’de Selanik’te doğdu. Ahmet Necip (Fazıl), 26 Mayıs 1904’te İstanbul’da doğdu. İkisi de varlıklı ailenin çocuklarıydı. Nazım 1963‘te, Necip Fazıl1983‘te öldü.
- Nazım Hikmet adını; dedesi Mehmet Nazım Paşa‘dan ve babası Hamburg konsolosu Hikmet Bey‘den aldı. Ahmet Necip ise; dedesinin babası hakim Ahmet Necip Efendi (ve sonra Ahmet’i bırakıp aldığı Fazıl ismini, hakim babası Fazıl Bey’den) aldı.
- Nazım Hikmet dünyaya gözünü tasavvuf (Mevlevi) dünyasında açtı. Necip Fazıl dünyaya gözünü tasavvuf (Nakşibendi) dünyası içindeyken kapattı.
- Nazım Hikmet de Necip Fazıl da, şiire ve sigaraya, genç yaşlarda başladılar. Necip Fazıl’daki kumar ve uyuşturucu alışkanlığıNazım’da yoktu.
- Nazım Hikmet 15 yaşındayken, anne babası ayrıldı; babası başka bir kadınla evlendi. Necip Fazıl 13 yaşındayken, anne babası ayrıldı; babası başka bir kadınla evlendi.
- Nazım Hikmet’in biri öz, beş çocuğu vardı. Necip Fazıl da beş çocuk babasıydı.
- Nazım Hikmet ailenin tek erkek çocuğuydu; bir kız kardeşi vardı. Necip Fazıl da ailenin tek erkek çocuğuydu ve bir kız kardeşi vardı.
- İkisi de Bahriye Mektebi’ni bitiremedi.
- Kurtuluş Savaşı’nda Nazım Ankara’ya, Necip Fazıl Erzurum’a dayısının yanına gitti.
- Nazım Hikmet 11 kez yargılandı; toplamda 14 yıl 4 ay hapis yattı. Necip Fazıl da 11 kez yargılandı ama 3 yıl 8 ay 3 gün hapis yattı.
- Nazım Hikmet de, Necip Fazıl da, Babıali’de gazetecilik yaptı. Her ikisi de 1928’de Cumhuriyet Gazetesi’nin yazarıydı.
- Nazım Hikmet, Resmi Ay dergisinde, “Putları Yıkıyoruz” dizisini başlattı. Yıllar sonra Necip Fazıl ise Büyük Doğu dergisinde, “Sahte Kahramanlar” dizisini yazdı.
- Nazım Hikmet; Orhan Selim ve Mümtaz Orhangibi müstear adlar kullandı. Necip Fazıl da;Ahmet Abdulbaki, Neslihan Kısakürek gibi takma isimlerle yazdı.
- Nazım Hikmet’in şiirleri yasaklandı. Necip Fazıl’ın şiirleri hiç yasaklanmadı.
- İkisi de şiir dışında, birçok alanda ürün verir. Nazım Hikmet, tiyatro, resim, senaryo, roman, hikaye gibi edebiyatın birçok alanda üretir. Necip Fazıl ise tiyatro, hikaye, roman gibi yazınsal türlerin yanı sıra özellikle klasik müziğe büyük ilgi gösterdi.
- Nazım Hikmet, sinema açısından Necip Fazıl’la mukayese edilemeyecek kadar ileride idi. Necip Fazıl ise tiyatro alanındaki yetkinliği ile Nazım Hikmet’ten oldukça ileride idi. Buna rağmen Nazım Hikmet’in 21, Necip Fazıl’ın ise 15 tiyatro eseri vardı.
- Nazım Hikmet ile Necip Fazıl’ın ortak noktası Muhsin Ertuğrul idi. İki şairi de oyun yazmaya yöneltenMuhsin Ertuğrul’du ve Muhsin Ertuğrul ikisinin de oyunlarını sahneledi ama Necip Fazıl’ın oyunlarında rol aldı. Necip Fazıl yıllar sonra Muhsin Ertuğrul hakkında “komünist” diye yazılar yazdı!
- Nazım Hikmet, Moskova’da siyaset bilimi ve ekonomi öğrenimi gördü. Fransızca ve Rusça biliyordu. Necip Fazıl, Fransa Sorbonne’de felsefe öğrenimi gördü. İngilizce ve Fransızca biliyordu.
- Nazım Hikmet ile Peyami Safa, birbirlerine kitap, şiir ithaf edebilecek kadar yakındır; sonra, adına kitap yazılacak bir kavgaya tutuştular. Necip Fazıl ile Peyami Safa’nın ilişkisi de bir iyi bir kötü olarak sürdü.
- Gazeteci Ahmet Emin Yalman, Nazım Hikmet’in hapishaneden kurtarılması için çaba gösterdi. Necip Fazıl, gazeteci Ahmet Emin Yalman’ın suikast davasında azmettirici olarak hapse girdi.
- Nazım Hikmet’in de Necip Fazıl’ın da, kendi seslerinden şiir kasetleri var. Şiirlerinin yanında her ikisinin de ses tonları zayıftı.
- Nazım’ın şiirleri 78 dile, Necip Fazıl’ın ise; 3 dile (Almanca, İngilizce ve Fransızca) çevrildi. Nazım Hikmet dünya şairi oldu. Necip Fazıl kendi topraklarına sıkışıp kaldı.
- Nazım Hikmet “Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim” romanında; Necip Fazıl ise “Aynadaki Yalan” romanında hayatlarını yazdı.
Soner Yalçın
(Sözcü)
Yazar Hakkında
YORUMLAR