Gerçek Edebiyat

‘Gümrükçü Russo’nun 180. yaşdönümüne saygı sergisi Betül Bapir, Esra Sirman, Uğural Gafuroğlu, Zeynep Sirman 24 Temmuz – 23 Ağustos 2024 Denizbank Sanat Galerisi, Büyükdere Caddesi 141, Esentepe, Istanbul

Yüreğimizi hafifleten, neşeli, düşlerimizi ve çevremize bakışımızı renklendirici bir yaz sergisi sunuyoruz.    

Bu yıl naif sanatın öncüsü Henri Rousseau'nun?180. doğum yıldönümüdür. İstanbul'lu dört değerli ve deneyimli naif (safyürek) sanatçı eserleriyle İstanbul ve Henri Rousseau'ya renkli bir saygı duruşu sunuyorlar. Safyürek veya naif resim tarzının ortak özellikleri iyimser, muzip, çocuksu, renkli, düşsel tercihleri ve perspektif gibi bazı formel resim kurallarına aldırmamalarıdır. Kolaylıkla alımlanıp beğenilirler, izleyenlerde neşe, coşku, hafifleme ve sevinç duyguları uyandırırlar. Sanatçılar Betül Bapir, Esra Sirman, Uğural Gafuroğlu ve Zeynep Sanz Rousseau tarzı bir resimleriyle büyük ustayı anmış olacaklar, kalan işleri kendi olağan tarzlarını yansıtan İstanbul yorumları olacaktır. Dört sanatçı da safyürek sanatın istif, yüksek bakış açısı ve sürrealizmi çağrıştıran düş zenginliği özellikleri taşırlar ancak üslupları oldukça farklıdır. Vurgulanması gereken başka bir özellikleri de sanatlarına adanmışlıklarıdır, her dakika resim düşünürler hatta düşlerinde bile resim yaparlar. 

Başımızın üzerinden geçen kuşlar gibi özgür bu ruhlar, bizlere bitimsiz sevgileri, yalınlıkları, dolaysızlıkları, çocuksu saflıkları, insancıllıkları ile ördükleri renkli görsel öykülerini bizlere sunuyorlar. Sanatçılarımızın tümü resim haricindeki yetki eğitimleriyle son yıllarda çağdaş sanatın üzerinde yoğunlaştığı çok disiplinli, melez, hibrid kesişim alanlarına yönelimi hatta arayışı tavrına da dikkat çekici bir paralelliği sunmaktadır. 

Attila Güllü 

Küratör 

HENRI ROUSSEAU (GÜMRÜKÇÜ ROUSSEAU) KİMDİR? 1844-1910 

XIX. Yüzyılın sonlarına doğru ivmesi ve etkileri giderek artan sanayileşme olgusuna koşut olarak kimi burjuva değerlerinin önlenemez egemenliği karşısında ezilen, çok da önemsenmeyen ve adına naif sanat denilen bir tür resim anlayışından söz edilmeye başlanır. Perspektif kurallarından habersiz, kendi kendini yetiştirmiş, sokaktan ve her meslek grubundan sanatçılara naif sıfatı uygun görülmüş. İzlenimcilik sonrası, izlenimcilikle soyutlama arasında, resim ve heykel sanatıyla uğraşan bu kişilerden söz edildiğinde sıradan bir gümrük memuru olan Henri Rousseau’nun adı ön sırada anılır. Yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkmaya başlayan ve alaya alınan bu sanat anlayışı XX. yüzyılda çok sistematik boyutlarda olmasa da giderek zaman içerisinde kimilerince benimsenmeye başlanmış, sınırları aşan, üslup birliği ortakça kabul edilmiş.

Rousseau’nun resimleri günümüzde müze ve koleksiyonlarda yerini almış, naif sanat ve sanatçılar hakkında makaleler, kitaplar yazılmış ve sergiler düzenlenmiş. İlk sırada Henri Rousseau olmak üzere Edward Hicks, Niko Pirosmani ve Alfred Wallis gibi post-empresyonist naif ressamların tabloları kendilerine özgü üslup, anlatım tekniği, tema ve kullandıkları çarpıcı renklerle ilgi çekmiş. Naif ressamlar şiirsel bir aktarımla düş dünyasını, hayal ve gerçeği aynı potada eritmeyi başarmışlar. Egzotik, yani bilinmeyen ve uzakçıl doğa görüntüleri, çocuksu düş dünyası, sanayileşen şehirlerin topografik manzaraları, vahşi doğa özlemi çoğu zaman çarpıcı yeşil, mavi, kırmızı, turuncu renklerin öne çıkmasıyla birer renk senfonisi biçiminde tablolarında yer almış. Prag Gallerie Nationale’deki perspektifin olmadığı Otoportre’si (1890), Zürih’deki KunstHaus’da sergilenen Portrait de M.X. (1910) portresi dikkat çekmiş. Çıplak kadın figürünün aslan, fil, kuş, maymun ve yılanlarla birlikte resmedildiği Düş – Le Rêve, Kaplan ve Manda’nın Savaşımı – Combat de tigre et buffle (1891), Aç Aslanın Karacaya Saldırısı – Le Lion, ayant faim se jete sur l’antilope (1898) adlı tabloları en bilinenler arasındadır. Félix Vallotton ve yazar Alfred Jarry, Henri Rousseau’yu ilk keşfedenlerdendir. Henri Rousseau; André Derain, Henri Matisse, gerçeküstücü ressam Robert Delaunay, şair Apollonaire ve Picasso’nun beğenisini kazanmış. Resimleri günümüzde Paris’de Orsay, Orangerie, Picasso ve Pompidou’da; Londra’da National Gallery’de, St. Petersburg’da l’Hermitage’da, New York’da Museum of Modern Art – MoMA’da, Philadelphia’da Museum of Arts’da düzenli olarak sergilenmektedir.? (Wikipedia ve diğer kaynaklardan alıntı) 

BETÜL BAPİR

Adana´da dünyaya geldi. İlk, orta, lise ve üniversite eğitimini Ankara´da tamamladı. 

Turizm işletmeciliği mezunu olan sanatçı, öğretmen olarak İstanbul´a atandı. Görevine devam ettiği süre içerisinde resim tekniği üzerine 2 ay özel bir atölyede ders aldı ve kendi resimlerini yapmaya başladı. 1996´dan itibaren çalışmalarına İstanbul´daki atölyesinde devam etmektedir.

Sanatçıya göre; her insan ruhunun derinliklerinde bir yerlerde saklı olduğuna inandığı, saf, yalın, çocuksu bir gözle dünyaya bakıp mutluluk isteğini ifade edebilir. Kendisi de bu duygularını desen kaygısından öte renksel anlatıma önem veren bir anlayışla tuvale aktarmaktadır. 

Hayal dünyasını da kattığı İstanbul ve dünyasını tuvaline aktarırken, kendi süzgecinden geçirdiği tüm karışıklıklardan, insanı sıkan fazlalıklardan arınmış yalın bir anlatım kullanmaktadır. 

ESRA SiRMAN

Esrâ Sirman’ın naif resimlerinde en belirleyici özellikler; samimi bir coşku ve bir o kadar da fantezilerle örülü atmosferdir. Kültürel birikimi ve gözlemlediği her şey, resimlerinde yer almakta ve seçtiği konular çoğunlukla anlatımcı bir dille fantastik ve masalsı tadlar içerecek şekilde bir araya gelir.

Titiz bir çalışmanın ürünü olan resimleri kendi iç dünyasının dışa vurumu olarak nitelendirilebilir. Rengârenk doğa, hayvanlar, özellikle kediler, egzotik bitkiler kadar arkeolojinin önüne serdiği farklı ve gizemli dünyayı resimlerine taşıyan Sirman, İÜ Edebiyat Fakültesi, Klasik Arkeoloji ve Prehistoria bölümünden mezun oldu. 1992 yılında Fahir Aksoy'un kendisini naif olarak değerlendirmesinden sonra Türk Naifleri gurubuna dâhil oldu ve onlarla beraber pek çok karma sergiye katıldı. Yaşamına ve çalışmalarına, tutkunu olduğu İstanbul ve Bodrum’da devam ediyor. 

UĞURAL GAFUROĞLU

1952 yılında Salihli’de doğdu. TED Ankara Koleji’nden sonra 1976 yılında Boğaziçi Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi’nden mezun oldu. 

Resim çalışmalarına 1986 yılında başlayan sanatçı Fahir AKSOY’un “Naif Sanat ve Türk Naifleri” (Ak Yayınları, 1990),  Prof.Dr Zahit BÜYÜKİŞLİYEN ’in “Türk Resminde Ankaralı Sanatçılar” (Sanat Yapım Yay. Ankara, 1992), Prof. Kaya ÖZSEZGİN’in “Türk Plastik Sanatçıları, Ansiklopedik Sözlük” (Yapı Kredi Yayınları,İstanbul, 1994) ve Prof. Dr. Ayla ERSOY’un “Günümüz Türk Resim Sanatı” (1998) adlı yayınlarında yer almaktadır. 

1980 li yıllardan bugüne gelen resim serüveni içerisinde hep özünden kaynaklanan saf, çocuksu ve hümanist heyecanların dolaysız anlatımcısı oldu. İşlerinde toplumsal eleştiri ve humor/ironiyi hiç eksik etmez. 

Resmin boyaya ve tuvale dayanan geleneksel malzeme zincirine doğadan aldığı yeni malzemeleri ve konuları ekleyerek farklı açılımlara yöneldi, bu bağlamda tuval, çakıl taşları, ahşap veya camaltı sanatçı için sürekli bir araştırma alanı oluşturdu. 

ZEYNEP SAN

İstanbul 1947 doğumludur. İÜ Sosyoloji Bölümü’nde okudu. 1982’de Gülseren Südor atölyesinde eğitim almaya başlayan Zeynep San’ın resim kariyeri, 1990’da Kezban Arca Batıbeki Atölyesi’nde devam etti. Burada, naif ressamların duayeni olan Fahir Aksoy tarafından keşfedilen Zeynep San ilk sergisini 1994 yılında açtı. ?

Sanatçının resimlerinde, iyi bir gözlem sonucu doğa-insan ilişkilerini sevecen bir tarzla yansıtma gayreti görülüyor. Klasik perspektif anlayışı ile hareket eden sanatçı, bu anlayış ile naif sanatçılar arasında özgün bir platformda yer alıyor. Resimlerinde ön ve arka plan ilişkilerini özgün değerlendirmesi, gölge ve ışık dengelerini iyi kullanması dikkat çeken sanatçı, İstanbul’un çeşitli sokaklarını, meydanlarını ve sosyal hayattaki etkinliklerini konu alan eserler üretiyor. İlk sergisini 1994 yılında açan San gerek solo gerekse naif ressamlar grubuyla pek çok sergiye katıldı. İstanbul ‘da yaşayan ve çok seven sanatçı, yazları Bodrum’da yaşıyor. 

Gerçekedebiyat.com