Gerçek Edebiyat

Türkiye, Osmanlıdan cumhuriyete göçün-göçmenin her türünü tanıdı, bu konuda şerbetlendi. Ama Suriyelilerin ardından sıra sıra gelen Afgan göçmenler, alabildiğine şaşırttı toplumu. İyi de kim bu Afganlar?

Günümüz Afgan Öyküsü seçkisinin yanında, çok daha önceleri yayımlanmış olan Modern İran ve Afgan Öyküleri Antolojisi (Çev. Mehmet Kanar, YKY, Üçüncü Basım, 2018) adlı yapıt da Afganları tanımanın önünü açan öyküler getiriyor.

Seçki, her ne kadar çok büyük bölümüyle İran öykücülüğüne ayrılmış görünse de yapıttaki dokuz Afgan yazarın on iki öyküsü, öteki yirmi öyküyle birlikte tam anlamıyla bütünlük yansıtıyor yine de.

Öykülerden sızan kimi mesel kimi söylen havası şaşırtmıyor insanı. Kaldı ki yazarlar, aktardıkları hikâyenin yer yer gözlemcisi olduklarını da apaçık sergiliyor zaten.

Ayrıca ülkenin hemen her yerine yayılmış olan “ahalinin göç ve kaçışı” (500) pek çok öyküde kendisine yer buluyor.

Bunlarda öykü kişileri “kapalı kapı ve duvar”la karşılaşsa da, “Nereye baksa duvar ve kapalı kapı gör(se)” de şunu eklemek gerekiyor ille; bu öykülerin tümü, potansiyel direnç yayıyor artalanlarıyla, ilginç bir örtüşme denebilir bunun için.

Her iki seçkide de yer alan Rehnevard Zeryâb’tan (Âzam Rehneverd Zeryâb) Kanar, dört öykü almış,

Nadirî’deki metinle birlikte beş öyküsünü okuyoruz ki, bu da Zeryâb’ın öykücülüğü üzerine sağlıklı bir sonuç dermemize yetiyor. Çünkü yazar, söylemek istediklerini soyutlayım, dönüştürüm eşliğinde bir anda somut olarak okura doğurtabiliyor.

Zeryâb’ın Türkçeye çevrilmiş kitabı yok, bildiğimce. Keşke bağımsız öykü kitabı da yayımlanabilse. Yazar Meryem Habib de öyküde anlamlandırmayı önemsemiş görünüyor.

Bütün Afgan yazarlar göçmenliğin, özetle, nasıl yerleşik çaresizlikten beslendiğini yansıtıyor öykülerinde. Sonuçta okur, Mehmet Kanar, seçkisi aracılığıyla da Afgan öykücülüğünü tanıma fırsatı yakalayabiliyor bir ölçüde.

Sadık Aslankara
(Cumhuriyet Kitap)
Gerçekedebiyat.com