Gerçek Edebiyat

"Birinci Türk Dil Kurultayı”nın toplandığı gün olan 26 Eylül tarihi, kurultayda alınan kararla Dil Bayramı olarak kutlanmaya başlanmıştır.

Birinci Türk Dil Kurultayı, Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nun (o zamanki adıyla Türk Dili Tetkik Cemiyeti) ilk kurultayıdır.

12 Temmuz 1932’de kurulan Türk Dil Kurumunun “Türkçe Kurultayı” adı verilen ilk genel kurulu 26 Eylül 1932 günü Dolmabahçe Sarayında yapıldı.

Daha önce yapılan çağrının da etkisiyle kurultaya 814 üyeyle birlikte katılanların sayısı 917’ye ulaştı. Ülkenin her yanından ve her meslekten kişilerin, saz şairleri ile yemenili köylü kadınlarının katılımı, toplantının ulusal özelliğini göstermişti.

Başkan Samih Rıfat, kurultayın açış konuşmasında, amacın Türkçeyi ulusal dil düzeyine çıkarmak, yazı dili ile halk dili arasındaki ayrılığı gidermek olduğunu belirtmiş, bu amaca da ancak halkın katılımıyla ulaşılabileceğini söylemişti.

Kurultayda, Türk Dil Kurumu’nun tüzüğü üzerinde çalışılmış, tüzüğün birinci maddesinde şu yargıya yer verilmişti:

"Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin yüksek koruyucu başkanlığı altında 12 Temmuz 1932’de Türk Dili Tetkik Cemiyeti adlı bir cemiyet kurulmuştur."

Derneğin amacı da şöyle belirlenmişti:

"Türk Dili Tetkik Cemiyetinin amacı, Türk dilinin öz zenginliğini meydana çıkarmak, onu dünya dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmektir."

Kurultayın son gününde oybirliği ile kabul edilen 26 Eylül’ün “Dil Bayramı” olarak kutlanması önerisi ile her yıl 26 Eylül’ü, “Türk Dili Bayramı” olarak coşkuyla kutluyoruz.

“26 Eylül Dil Bayramı”, aynı zamanda “Dil İnkılabı”nın da coşkuyla kutlandığı bir gün. Bilindiği gibi “Dil Devrimi” 1 Kasım 1928 yılında gerçekleşti ve dört yıl sonra ilk defa 26 Eylül 1932 günü “Birinci Türk Dili Kurultayı” toplandı. Kurultayın üçüncü günü yani 28 Eylül, Karamanoğlu Mehmed Bey’in 13. yüzyılda “Bundan böyle divanda, hankâhda, dergâhta Türkçe konuşulacaktır.” dediği günün yıl dönümüne rastlamıştır.

“Birinci Türk Dil Kurultayı”nın toplandığı gün olan 26 Eylül ile 28 Eylül bu iki tarihin örtüşmesi daha sonraki yıllarda önem kazanmış ve Eylül ayının 26. gününü de içine alan son haftasında geleneksel olarak Türk Dili Kongresi toplanır olmuş, aynı tarih Türkçe için “Dil Bayramı” olarak kutlanmaya başlanmıştır.

Türk Dil Kurumu tarafından dört yılda bir “Uluslararası Türk Dil Kurultayı” adıyla düzenlenen kongrelerde Türk dili hakkında bildiriler okunup kararlar alınmaktadır. Kongrede sunulan bildiriler, Kurum tarafından kitap hâlinde bastırılarak araştırmacıların yararına sunuluyor.

Bu Kongrelerde Türkoloji ilmine emeği geçen bilim adamlarına da ödüller verilmektedir.

KARAMAN'DA PANEL

Türk Dil Kurumu’nun 2016 yılı 84. Türk Dil Bayramı, Karaman Valiliği ve Belediyesiyle birlikte bir panelle kutlandı. 

Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Mustafa Sinan Kaçalin, “2017 yılı içerisinde çeşitli etkinliklerle serpiştirilmiş bir Türk dili kutlamaları yapmayı düşünüyoruz. Biz hep ilmi ayağı, ilmi payı temsil ediyorduk. Bundan sonra folklorik sohbetler, seyahatler, tanıtımlar gibi çeşitli faaliyetleri de katarak, bu çeşitliliği artırmayı düşünüyoruz." dedi.

Karaman Valisi Tapsız , Türkçe ve Türk dilinden örnekler vererek, “Türkçe konuşan ve yazan herkes bu dil karşısında sorumluluk duymalıdır… Öğretmenler hangi dersten olursa olsunlar çocuklara öncelikle Türkçe’yi öğretmelidir. Türkçemizi yaşatmak ve gelecek nesillere sağlıklı bir şekilde aktarmak için dilimizi yabancı kelimelerin istilâsından kurtarmamız gerekmektedir... İşyerlerimize, şirketlerimize, ürünlerimize, binalarımıza isim verirken Türkçe kelimeleri tercih etmeye, yabancı kelimelere itibar etmemeye özen göstermeliyiz…” dedi.

Belediye Başkanı Ertuğrul Çalışken, “Karaman’a bir Türkoloji merkezi”nin kurulmasını önerdi.

Düzenlenen panele, Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Yavuz, Erciyes Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Galip Güner, EgeÜniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. M. Yasin Kaya ve Uşak Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Murat Özşahin katıldı.  

Nevin Balta
Gercekedebiyat.com