Gerçek Edebiyat

Mehmet Yaşın’ın ilk şiir kitabı Sevgilim Ölü Asker’in 40. yıldönümü, 25 Mayıs’tan başlayıp Aralık ayı ortalarına kadar bir dizi kültür-sanat etkinliğiyle kutlanacak. Etkinlikler Kıbrıs, Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’de düzenleniyor.  

Programda 1 konser (Lefkoşa), 3 sergi (Lefkoşa, Girne, İstanbul), 2 performans (Lefkoşa, Londra), 4 sohbet/söyleşi (Lefkoşa, Girne, Londra, Atina), 1 panel (Limasol), 3 kitap tanıtım ve imza günü (Lefkoşa, İstanbul, Atina) ile temel program var. 

Program yanında, henüz tam belirlenmemiş katılımcılar, etkinlikler (radyo, televizyon, zoom konferansları) ve diğer detaylar için güncel bilgiler https://www.mehmetyashin.com ve https://www.facebook.com/sidestreets.culture dan takip edilebilecektir. Temaslar için ise mehmetyashin@mehmetyashin.com emaili kullanılabilecek. 

Mehmet Yaşın’ın’ şiirleri, henüz ortaokul öğrencisi olduğu 1973’ten başlayarak Kıbrıslıtürk gazetelerinde, 1977 itibarıyla Kıbrıslırum gazetelerinde ve 1979’da Türk edebiyat dergilerinde, 1980’lerde ise Yunanistan, İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinde yayımlandı. 24 dile çevrildi, 43 ülkeye ulaştı ve 11 ülkede kitap olarak basıldı. Kıbrıslı müzisyenler tarafından bestelendi, sahneye kondu, görsel sanatlara uyarlandı. Kendisi de müzik, sinema ve tiyatro gruplarıyla ortak çalışmalar yaptı. Disiplinler arası sanat çalışmalarını özellikle şiir-enstalasyonlarıyla sürdürdü ve işleri, Kıbrıs yanında Fransa, Portekiz, Brezilya, Lübnan, Rusya gibi ülkelerde sergilendi, Belçika’da müzeye alındı. 

8 aylık bir zamanı kapsayan etkinliklere katkısını sürdüren Kıbrıs, Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’deki başlıca kişi ve kuruluşlar şunlardır: Anber Onar, Johann Pillai, Sidestreet Culture, Oya Silbery, Dize Kükrer, ArtsRoom Gallery, Evagoras Vanezis, Panayiotis Michael, Gallery Sic. Contemporary Culture, Osman-Petek Cankoy, AURORA Müzik Grubu, Rita Severis, Maria Efstathiou, CVAR-Severis Vakfı, Yasemin Çongar, Mesut Varlık, K24, Kıraathane İstanbul Edebiyat Evi, İthaki Yayınevi, Emin Çizenel, ARKHE, Lefkoşa Türk Belediyesi Kültür Birimi, Kris Konnaris, Moufflon Kitabevi, Neşe Avtürk, KTEV Doku Kitabevleri, PEM Reklam, Frango Karaoglan, Astarti Yayınevi, Nuri Sılay, GazeddaKibris, Yetin Arslan, Simge Çerkezoğlu, Union of Cypriots in Britain, Aycan Afşaroğlu, Eleni Palazidou, Cypriot Artists Platform-UK, Hoi Polloi, Lorenza Caffe, Uluslararası Limasol Kitap Fuarı, ONK Ajans. 

SEVGİLİM ÖLÜ ASKER KİTABI ETKİNLİK PROGRAMI 

—13 Mayıs 2024: Türkçe, Yunanca ve İngilizce basın ve sosyal medyaya 40. Yıldönümü programının duyurulması. (Yıldönümü için Mehmet Yaşın’ın şiirleri ile desenlerinden üretilmiş sanatsal ürün ve objelerin kamuya sunulması.) 

—25 Mayıs 2024, Lefkoşa: “The Dead Soldier Sings” (Ölü Asker Türkü Söylüyor). Açılış Anber Onar, Aurora müzik grubunun bestelenmiş şiirlerden konseri, kitapların tanıtımı ve Mehmet Yaşın tarafından şiir okumaları. Cumartesi, 15:00 – 18:00, Hoi Polloi ve Lorenza Cafe, Lefke Hanı (Büyük Han karşlısı) Lefkoşa. 

—12 Hazıran 2024, Lefkoşa: “Diğer Bir Sözcük”. Açılış Rita Severis, Mehmet Yaşın tarafından üç dilli (Türkçe, Yunanca, İngilizce) şiir performansı, Moufflon Kitabevi standında imza ve okurlarla sohbet, Çarşamba, 19:00, CVAR-Severis Vakfı, Ermou Sokağı. 285, Lefkoşa. 

—13 Eylül 2024, Londra: “Mehmet Yaşın’ın İlk Şiir Kitabı için Tüm-Kıbrıslılar Kutlaması”. Mehmet Yaşın tarafından üç dilli (Türkçe, Yunanca, İngilizce) şiir performansı, kitapların imzalanması ve okurlarla sohbet, Cuma, 19:30-21:30, Cypriot Community Centre (Kıbrıslılar Toplum Merkezi), Earlham Grove, Wood Green N22, Londra. 

—19 Eylül – 12 Ekim 2024, Lefkoşa: “…kuşlar cıvıldaşsa üstümde”. Mehmet Yaşın’ın poetik varoluşunu görselleştiren bir sergi. Evagoras Vanezis ile Panayiotis Michael’in Mehmet Yaşın’la ortak sanat projesi. Resepsiyon: Perşembe 20:00-22:00, açık olduğu saatler teyit edilecek, Gallery Sic. Contemporary Culture, Megaro Mitsi 3, no. 4, 1065 (Evagorou ve Başpiskopos Makarios III Caddeleri köşesinde), Lefkoşa. 

—26 Eylül – 31 Ekim 2024, Girne: Mehmet Yaşın’ın kitapları ve yazın yaşamı üstüne bir sanat sergisi. Küratör Oya Sibery ve Anber Onar. Resepsiyon: Perşembe 18:30, ArtRooms Gallery, Ecevit Caddesi, Girne. 

—Ekim-Aralık 2024, İstanbul: İstanbul’un farklı sanat mekanlarında Girne sergisinin kısmi sunumu, bir belgesel ve kitap tanıtımları; ayrıca K24 gazete kitap eki “40. Yıldönümü” özel sayısı yayımlayacak; Türkiye geneline yönelik radyo programları, Kıraathane İstanbul Edebiyat Evi’nde etkinlik ve daha başka zoom toplantıları düzenlenecek. (Etkinliklerin ayrıntısı duyurulacak.) 

—23 Kasım 2024, Limasol: “Moufflon Kitabevi Mehmet Yaşın’ın Yunanca ve Çeviri Dillerdeki Kitaplarını Sunuyor”, yazarın katılacağı panel toplantısı (İngilizce), Limasol Uluslararası Kitap Fuarı, Cumartesi, 17:00-1800, Carob Mills Venue (tarihi ortaçağ kalesi yakınlarında) Limasol. (Programın ayrıntısı duyurulacak). 

—Kasım-Aralık 2024, Atina: Kitap tanıtımı, edebiyat insanı ve çevirmen Frango Karaoğlan’la birlikte sohbet toplantısı, Astarti Yayınları’nın ve değişik kültür mekanlarının desteğiyle. (Ayrıntısı daha sonra duyurulacak.) 

MEHMET YAŞIN KİMDİR?

Mehmet Yaşın, çağdaş Türk şiirinin özgün şairlerinden biri olmak yanında, uluslararası ölçekte kabul gören Kıbrıslı şair ve yazarlardan da biridir. Şiirleri, romanları ve denemeleri Türkiye ile Kıbrıs dışında Yunanistan ve Avrupa edebiyatlarına da ait sayılmaktadır. Bütün Kıbrıs şiir ve edebiyatında yeni bir dönem açılmasına öncülük eden 1974-Sonrası şiirleri ve edebiyat çalışmaları, Ada’nın iki tarafında olduğu kadar dış dünyada da inceleme konusu olmaktadır. Türkçe şiire getirdiği farklı ses ve duyarlık, melez edebiyat ve dil kaynaklarına, Akdeniz’in Türk ve Yunan kültürlerini harmanlamasına, dramatik ve anlatımcı bir lirizm yaratmasına, Türkçeyi ise tarihsel ve coğrafi anlamda çoğul biçimde kullanmasına dayanır. Ayrıca, kişisel deneyimleri önemseyen hem ender hem çok boyutlu şiirsel izleklerinden hareketle daha genel felsefi ve toplumsal söylemlere varışıyla dikkat çekmektedir. 

Çocukluk dönemi boyunca süregiden Kıbrıs’taki toplumlararası çatışmaların derinden etkilediği, birçok yazar, eğitimci ve basın mensubu yetiştirmiş Lefkoşalı kozmopolit bir aileden doğdu. Öğretmen olan annesi Ayşe İpçizâde’nin ailesinde Osmanlı divan şairleri arasında yer almış Müftü’ler, Fransızca ve İngilizce yazmış Katolik şair ve yazarlar olduğu gibi, Kıbrıslıtürk toplumsal kimliğinin oluşumunda rol oynayan gazetelerin yayıncıları da bulunuyordu. İlk ve ortaöğrenim dönemini İstanbul’da geçiren babası Özker Yaşın ise, amcaları eğitim müfettişi olan Kıbrıslıtürklerin ilk ulusal şairi ve yazarı sayılıyordu. Her ikisi de bu biçimde edebiyat ve kültürle ilişkili olan anne ve babası o doğmadan ayrıldılar. 

1963 Kanlı Noeli’nde, Neapolis’teki (Yenişehir) evlerinin aşırı Yunan milliyetçileri tarafından yakılması ve kimi aile mensuplarının öldürülmesi veya savaş esiri olması, Lefke öğretmen lojmanlarında uzun bir göçmenlik hayatına yol açtı. Bahçelerinin savaş ölüleri için mezarlığa dönüştürüldüğü, karınlarını ancak BM yardımlarıyla doyurabildikleri yoksulluk, sürekli hastalanma ve silahlı çatışmayla dolu günler geçirdi. Yaşama sevinciyle coşan “Olsam” adlı ilk şiirini 10-11 yaşlarındayken Lefke’de yaşadıkları bu ortamda yazdı. Okul dergisinde yayımlanan ve ödüllendirilen bu şiirden sonra 1970’li yılları bir şair ve yazar olabilmek için okumak, yazmaya çalışmak ve kendini eğitmekle geçirdi. 

1976’da Türkiye’ye giderek Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin Uluslararası İlişkiler Bölümü’nü bitirdi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde siyasal tarih mastırı yaptı. İlk şiir kitabı Sevgilim Ölü Asker (1984), İstanbul’da 1985 Akademi Şiir Ödülü ve A. Kadir Şiir Ödülü kazandı. Ancak zamanın askeri cunta yönetimi tarafından toplatıldı ve 1986’da, özellikle Kıbrıs’taki savaşlara karşı yazdıkları nedeniyle “Türk milli menfaatlerine zararlı ecnebi” ilan edilip Türkiye’den sınırdışı edildi. Yasaklamalara rağmen tekrar basımlar yapan ilk şiir kitabı gibi ikincisi de İstanbul’da tutuklandığı aynı yıl yayımlandı. Kuzey Kıbrıs’a gönderilince karşılaştığı itibarsızlaştırma ve linç kampanyaları nedeniyle İngiltere’ye gitti. 1989’da Birmingham Üniversitesi’nden aldığı bursla Sanatlar Fakültesi’ne bağlı Bizans-Osmanlı ve Modern Yunan İncelemeleri Merkezi’nde, çok-dilli Kıbrıs şiir tarihi ve kimlik dönüşümleri üstüne yükseklisansa başladı. 

Akademik çalışmasını Londra Middlesex Üniversitesi’nde tamamlayıp doktora derecesi aldı. Kısa bir süre Atina Üniversitesi’nde Yunan dili ve edebiyatı dersleri izledi. 1993’de, hakkındaki sınırdışı kararı kaldırılınca İstanbul’a döndü. Yeni şiir kitapları yanında, Cevdet Kudret Roman Ödülü kazanan ilk romanı Soydaşınız Balık Burcu’nu (1994) yayımladı. Türkiye şiir kanonundaki kurumsal milliyetçilik ile anakronistik anlayışı eleşitirmekle tartışmaya yol açan yazı dizisi ve kitabı Poeturka ise 1995’te yayımlandı. Bir yıl sonra yeniden Londra’ya gitti. İngiltere, Türkiye ve Kıbrıs’ın iki yanındaki üniversitelerde karşılaştırmalı edebiyat, çeviri incelemeleri, Kıbrıs incelemeleri ve çağdaş Türk şiiri ve edebiyatı dersleri verdi. 2002’den 2016’ya dek Cambridge, Lefkoşa ve İstanbul arasında bir hayat kuran Mehmet Yaşın, 2017’den beri Atina, Londra ve Lefkoşa arasında yaşıyor. 

Şiirleri 1973’ten başlayarak Kıbrıslıtürk gazetelerinde, 1977 itibarıyla Kıbrıslırum gazetelerinde ve 1979’da Türkiye edebiyat dergilerinde, 1980’lerde ise Yunanistan, İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinde yayınlandı. 24 dile çevrildi, 43 ülkeye ulaştı ve 11 ülkede kitap olarak yayımlandı. Kıbrıslı müzisyenler tarafından bestelendi, sahneye kondu, görsel sanatlara uyarlandı. Kendisi de müzik, sinema ve tiyatro gruplarıyla ortak çalışmalar yaptı. Disiplinler arası sanat çalışmalarını özellikle şiir-enstelasyonlarıyla sürdürdü ve işleri, Kıbrıs yanında Fransa, Portekiz, Brezilya, Lübnan, Rusya gibi ülkelerde sergilendi, Belçika’da müzeye alındı. 

1980-Sonrası Türk şiirinde, farklı çizgideki şiirlerinin yanı sıra, farklı bir edebiyat anlayışını yansıtan edebiyat inceleme ve eleştiri yazılarıyla da etkin oldu. Diller ve Kültürler Arası Bir Edebiyat İncelemesi: Kıbrıs Şiiri’nin 3000 Yılı başlığını taşıyan antolojik ve akademik inceleme kitabı 2005’te Memet Fuat Edebiyat İnceleme ve Eleştiri Ödülü ve Bilgi Üniversitesi Ödülü’nü kazandı. İstanbul yanında Londra’da 1989 itibarıyla konferanslara, ortak yayınlara öncülük etti. Step-Mothertongue: From Natinalism to Multiculturalism – Literatures of Cyprus, Greece and Turkey (2000) adlı kitabıyla, Türkçe ve Yunanca edebiyatları günümüzün edebiyat teorisi içinde karşılaştırmalı olarak ele alan yayımı gerçekleşitirdi. “Üveyanadil, merkez-çevre kuramı, Türkçe az(ın)lık edebiyatı” gibi kavram ve yaklaşımları geliştirdi. Şiirleri yanında, romanları, deneme ve incelemeleriyle de oluşturduğu bütünlüklü bir edebiyatçı kimliğiyle şiir, yazın ve kültür hayatında dönüştürücü bir rol oynadı. 

Cambridge Üniversitesi’nde sosyal antropoloji profesörü Yael Navaro ile 20 yıllık evliliğinin bitmesini takiben Mehmet Yaşın’ın yaşayan tek ailesi, yeni nesil Britanyalı ve Kıbrıslı görsel sanatçılar arasında anılan kızı Ayşe-Mira Yaşın’dır. Geleneksel aile kurumunu aşkın biçimde eserlerine de yansımış bir yaklaşımla sürdürdüğü kişisel hayatını öteden beri yalıtılmışlık tercihi üzerine kurarken, kalabalıklarla temasını sağlayan esasen kitaplarıdır. 11 şiir kitabı, 4 romanı, 6 deneme, söyleşiler, antolojik araştırma ve edebiyat incelemesi bulunmaktadır. Bugüne dek Kıbrıs’ta hiçbir dildeki basın organına ropörtaj vermeyen ve hiçbir tarafın kurumlarından ödül kabul etmeyen Mehmet Yaşın, savaşlarla varlığı ortadan kaldırılmış eski kozmopolit Kıbrıslı toplumun son temsilcilerinden biri sayıldığı kadar, gelecekteki çoğul kimlikli toplumların da habercisidir. Ulusal, etnik, dinsel, cinsiyet ve kültürel anlamlardaki tekil kimlik ve aidiyet tarifleri ötesindeki bir yaklaşımla kaleme aldığı şiirleri ile diğer edebiyat eserlerinin dayanağı büyük ölçüde kendi seçimleriyle şekil bulmuş hayat hikâyesindedir.