Gerçek Edebiyat

Okullar yeni açılmıştı, okul çıkışı kitap, defter eksikliklerimi tamamlamak için Ankara’daki Zafer Çarşına gitmiştim. Kalabalık olan çarşıda bir anda dalgalanma oldu, gürültü arttı, üzüntülü sesler yükseldi. Bir kişi ‘Ruhi Su ölmüş’ diye çarşı içerisinde bağırmaya başladı. Kısa bir süre sonra da çoğunlukla kitapçıların bulunduğu çarşıda camlara ‘Ruhi Su’yu kaybettik.’ yazıldı. Tarih 20/Eylül/1985. İsmini ilk defa o zaman duydum, ne acıdır ki öldüğü gün. Müzik sanatçısı olduğunu da o gün öğrendim.

O yıllarda müzik eserlerine çok kolay ulaşılamıyordu, ama Ruhi Su ismi o gün beynimde yer etmişti. Ondan iki yıl sonra sınıftaki bir arkadaşıma Ruhi Su’dan bahsettim, O da babasında kaseti olduğunu söyledi ve sağ olsun bana boş bir kasete doldurdu. Eve gider gitmez kaseti dinlemeye başladım, ilk dinlediğim türkü Kiziroğlu’ydu. Gümbür gümbür gürleyen sesi beni daha ilk türküde etkilemişti, o günden sonra da hiç kopmadım bu halk müziğimizin büyük ustasından, 36 yıl geçmiş.

Çileli bir yaşamı oldu Ruhi Su’nun, çilesi neredeyse hiç bitmedi öldükten sonra bile. 1912 yılında doğan Ruhi Su anasını, babasını hiç bilmiyor. Çok küçük yaşta, çocuğu olmayan fakir bir ailenin yanına veriliyor, daha altı yaşındayken Adana’nın yabancılar tarafından işgal edilmesi nedeniyle, Toros Dağları’na kaçıyorlar.

Sonrasında öksüzler yurduna veriliyor, oyun denen bir şeyin var olduğunu o zaman öğrendiğini söylüyor Ruhi Su. Dördüncü sınıfta kemanla müzik hayatı başlıyor. 1925 yılında Ankara’da kurulan Müzik Öğretmen Okulu’nun sınavını kazanıyor. Ruhi Su kendi yerine başka bir arkadaşının kazanmış gibi gösterilmesini kabul ediyor. Daha o yaştaki şu yüce gönüllülüğe bakar mısınız? Sonraki yıl yine kazanacağından emindir çünkü, nitekim kazanıyor.

Devlet Konservatuarı’nın opera bölümünü bitirdikten sonra, opera sanatçılığı başlıyor. Opera yaşamı 1952 yılında zorunlu olarak bitince, çocukluğundan beri sevdası olan türkülere ağırlık veriyor ve yaşamının sonuna kadar da türkülerle yaşıyor. Yaşadığı zorluklardan, haksızlıklardan kendisine kahramanlık payı çıkartmayı hiç düşünmüyor, bunları hiçbir zaman dile getirmiyor, şov, reklam yapmıyor. Hapishanede sazı verilmeyen Ruhi Su, tahta paspas parçalarından yapılan bağlamayla iki yıl çalışıyor.

Yukarıda birazından bahsettiğim çileli yaşamına rağmen, Ruhi Su son nefesini verinceye kadar birçok ürün veriyor. Onlarca plak, kaset, şiir, beste, yazı. Yetiştirdiği Dostlar Korosu ve O’nu örnek alan onlarca halk müziği sanatçısı. Ağırlıklı olarak Batı kültürünün etkisi altındaki kentli, aydın kesimine türküleri sevdiriyor basbariton Ruhi Su. Özellikle halk ozanlarımızı ben kendi adıma ilk olarak Ruhi Su’dan öğrendim ve sevdim: Yunus Emre, Karacaoğlan, Pir Sultan Abdal, Köroğlu, Dadaloğlu. Nazım’ın şiirlerini en güzel O besteliyor ve söylüyor, en başta da Kuvayi Milliye Destanı.

Eşi Sıdıka Su vefat edinceye kadar, hemen hemen her yıl 20/Eylül tarihi civarında anma etkinlikleri, konserleri düzenlenirdi. Son yıllarda maalesef pek rastlamadım.

Ruhi Su’nun ardından birçok şey yazıldı, söylendi, bence en güzellerinden birisini de Aziz Nesin yazmış:

“Sesi güzel, işi güzel, kendi güzel, içi güzel bir insanı yitirdik. Kendisinden geriye dünyamızda durmadan su gibi akacak güzellikler kaldı. Tevfik Fikret’in Nef’i için söylediği ‘Eyvah ki çorak vadide akıp gitmişsin’ dizesindeki gibi Ruhi Su da çorak yönetimlerin çölünde akıp gitti. Ama gönüllerimizde yerini alarak. Bütün bir Türk halkının, hepimizin sesi olduğu için dünyanın da sesi olmuştur. Türk halkının başı sağ olsun, hepimizin başı sağ olsun, dünyanın başı sağ olsun.”(*)

Bizlere su gibi akan güzellikler bırakan büyük halk sanatçısı Ezgili Yürek Ruhi Su’ya selam olsun, yazdığı ‘Atasözü’ şiirinin son dörtlüğe de aklımızdan hiç çıkmasın.

Görmüşler ileriyi
Atalarımız demek
Herkese yeter dünya
Herkese yeter ekmek

(*) Bir de Ruhi Su Geçti, Füsun Akatlı, Ruhi Su Kültür ve Sanat Vakfı Yayınları, 1. Basım, Aralık 2001, s. 95

Yaşamı ile ilgili kaynakça: Aynı eser

H. Murat Doğan
Gerçekedebiyat.com