Gerçek Edebiyat

1514 yılında Kürtleri temsilen İdris-i Bitlisi aracılığıyla yürütülen birleşme görüşmeleri olumlu sonuçlandı. Bu anlaşmaya göre Kürt Emirlikleri Osmanlı Devleti'ne bağımlılığı kabul ediyor, ama içişlerinde tüm egemenlik haklarını kullanabiliyorlardı. Yavuz Kürt emir, han ve beyliklerine kendi kendini yönetme olarak adlandıracağımız bir tür özerklik tanıdı. Bu yönetim hakları babadan oğula geçecek ya da emir, eskiden olduğu gibi örf ve âdetlere uygun olarak bölgedeki aşiretler tarafından seçilecekti.

Kürtler kendilerini dış saldırılara, özellikle o dönem, İran'ın ve Şah İsmail'in saldırılarına karşı koruması karşılığında Osmanlı Devleti'nin savaşlarına çağrıldıkları zaman, kendi askerleriyle katılma zorunluluğu vardı. Ayrıca her yıl Osmanlı padişahlarına armağanlar göndermeleri gerekiyordu.

Bu anlaşma üzerine Kürt emirleri ve beyleri Çaldıran Savaşı'nda Osmanlı saflarında Şah İsmail yönetimindeki İran kuvvetlerine karşı savaştılar.

Kürt İsyanları, Bayram Yurtçiçek, Kaynak yayınları

Bu ilişki, Yavuz'un Mısır'ı fethederek halifeliği Osmanlı soyuna taşımasıyla daha da pekişti. Denebilir ki, halifeye bağlılığın Osmanlı İmparatorluğu içinde en kuvvetli olduğu bölge, Kürtlerin yaşadığı topraklardı. Din birliği ve kendi içişlerinde kendi yönetimlerini sürdürme tutumu, Kürt yönetici sınıflarını imparatorluğun en sadık uyruğu haline getirmişti.

TANZİMAT ve ÖZERK KÜRT YÖNETİMLERİNİN TASFİYESİ

Osmanlı İmparatorluğu Tanzimat'la birlikte, daha önce geniş bir özerklik sağladığı bölgeleri, merkeze daha sıkı bir şekilde bağlamaya çalıştı. 1870'te kabul edilen Vilayet Nizamnamesi'yle yeni bir düzenlemeye gidildi. Bu gibi tedbirler sonunda Doğu'daki mahalli beylerin, hanların, mirlerin, hakanların ve maliklerin hâkimiyeti ve nüfuzları azaltıldı, imtiyazlı statüler ortadan kaldırılarak süreç içinde beylik düzenine son verildi.

Gercekedebiyat.com