Gerçek Edebiyat

Türkiye'de özellikle Sanat ve Devrim ve Görme Biçimleri kitabıyla ünlü olmuş İngiliz yazar, eleştirmen ve ressam John Berger (5 Kasım 1926, Londra - 2 Ocak 2017)  90 yaşında yaşama veda etti.

Dünya literatürüne kazandırdığı çok sayıda eserle dünya sanat tarihine adını altın harflerle yazdıran Berger, kısa bir süre önce, 5 Kasım tarihinde 90. yaşını kutlamıştı.

Cumhuriyet gazetesi yazarlarından şair, yazar ve çevirmen Cevat Çapan 18 Kasım tarihli Cumhuriyet gazetesinde Berger ile olan anılarını kaleme almıştı.

Cevat Çapan, Berger’ın Sanat ve Devrim kitabını 1974’te yayımlayan Yankı Yayınları sahibi Kemal Demirel’le Berger’ı İstanbul’a davet ettiğinden bahsederek, onun Türkiye'de geçirdiği günleri, ilk defa Sait Faik öyküleri ve Ruhi Su'nun müziği ile tanışmasını ve Yaşar Kemal ile olan sohbetini şöyle anlatıyor:

"Kararlaştırdığımız tarihte verdiğimiz ev adresine, John Berger, eşi Beverly ve iki buçuk yaşındaki oğulları Yves’le geldi. Hazırladığımız sofrada onları bekleyenler arasında Cihat Burak, Can Yücel ve Mehmet Ulusoy gibi arkadaşlar da vardı. Konuklarımız Alplerdeki Quincey köyünden küçük Citroen arabalarıyla kazasız belasız gelmişlerdi. Sofrada hemen aileden birileri gibi bize katıldılar ve kırk yıllık dostmuşuz gibi sohbet başlamış oldu. Bergerlar Türkiye’de kaldığı bir aya yakın süre içinde İstanbul’un görülecek yerlerini gördü, sanat dünyasından birçok insanla tanıştı, bir arkadaşın evinde Ruhi Su’yu dinledi, bir başka arkadaşın evinde Beklan Algan’ın sahneye koyduğu Cesaret Ana ve Çocukları oyununu televizyondan izledi. Kumkapı’da Kör Agop’un meyhanesinde Yaşar Kemal’le türküler üzerine sohbet ettiler.

"Bir ara İstanbul dışına çıkmak için gazeteci bir arkadaşın kılavuzluğunda önce Adapazarı’na, oradan Bolu ve Mudurnu’ya da gittiler. Adapazarı’nda Çark Gazinosu’nda onları ağırlayan Belediye Başkanı, Berger’ı Sait Faik’in amcaoğluyla da tanıştırmış. O da Berger’a Sait Faik’in Fransızcaya çevrilen öykü kitabını getirmiş, “Sabaha kadar Sait Faik okudum” demişti Berger döndüğünde. Bu kısa yolculuğun başka ilginç bir rastlantısı da Mudurnu’ya vardıklarında, Bülent Ecevit’in ünlü “Köy-Kent” mitingini izleme fırsatını bulmaları."

JOHN BERGER SÖZLERİ
 

“Önceleri emperyalizm ucuz ham madde, emek sömürüsü ve denetlenebilir bir dünya pazarı istiyordu. Bugünse hiçbir değeri olmayan bir insanlık istiyor.”

*

“Geçmiş, mahkumu olmadığımız tek şeydir. Geçmişle dilediğimizi yapabiliriz. Yapamadığımız ise sonuçlarını değiştirmektir.”

*
 
“Erkekler kadınlara bakar. Kadınlar seyredilişlerini seyreder.”

*
 
“Dinlediğim için bir hikaye anlatıcısıyım.”

*
 
“Her şehrin bir cinsiyeti ve demografisiyle ilgili olmayan bir yaşı vardır. Roma kadındır. Odessa da öyle. Londra bir ergendir, yaramaz çocuktur ve bu, Dickens zamanından bu yana değişmedi. Paris’in kendinden büyük bir kadına aşık olan yirmilerinde bir erkek olduğuna inanıyorum.”

*
 
“Gördüklerimizle bildiklerimiz arasındaki ilişki asla çözülmez. Her akşam güneşin batışını görürürüz. Dünyanın ondan uzaklaştığını biliriz. Oysa bilgi, açıklama, asla gördüğümüze uymaz.”

*
 
“Umut bir güvence biçimi değildir; bir enerji şeklidir ve çok karanlık koşullardaki enerjinin en güçlüsüdür.”

*
 
“Bütün reklamlar huzursuzluk duygusunu işler. Her şey paraya dayanır; parayı ele geçirmek huzursuzluğu yenmek demektir.”

*
 
“Arzulanan şey belki de bu hayattaki en yakınınızın ölümsüz olabileceği hissine kapılmaktır.”

*
 
“Her ne durumda olursa olsun, iki farklı insanın ortak noktası onları birbirinden ayıran, farklı kılan olgulardan çok daha büyük olacaktır. Ne var ki birçok sebep ve koşul, insanların bu gerçeği görmesini engelliyor.”

*

“Dünya, ancak onu dönüştürme umudu var olduğu ama bu umudu gerçekleştirme olanağı bulunmadığı zaman katlanılmaz bir hale gelir.”

*
 
“Fotoğrafı garip bir icat haline getiren şey, öngörülemez sonuçlarla birlikte, birincil hammaddelerinin ışık ve zaman olmasıdır.”

*
 
“Düşünmenin sadece açıklık getirmeye yaradığını kabul etmedim hiçbir zaman; bir boşluğu da doldurur.”
 
 GERCEKEDEBİYAT.COM