Gerçek Edebiyat

 Seçim döneminde Trump'ı destekleyen Elon Musk, Trump'ın başkanlık koltuğuna oturmasıyla Hükümet Verimliliği Departmanı (DOGE) yöneticisi olarak federal kurumların verimliliğini denetleme görevini yürütmeye başladı.

İşadamlığının verdiği özellikten olacak, oldukça pratik bir kişi olan Musk, hemen USAID adlı arı kovanına çomak soktu.

ABD Dışişleri Bakanlığı da 27 Ocak'ta bakanlık ve USAID tarafından finanse edilen tüm dış yardımların durdurulduğunu açıklamıştı.

DOGE'nin başındaki Elon Musk da USAID yöneticileri ile yaşadığı sorun nedeniyle çalışanların "idari izne çıkarıldığını" duyurmuş, Ajansın sosyal medya hesapları kapatılmıştı.

Daha sonra Başkan Trump ve Musk, USAID'in kapatılması gerektiği yönünde açıklamalarda bulunmuştu.

Kavga, USAID binasını ziyarete gelen DOGE temsilcilerinin personellere ait hassas kişisel bilgilerin olduğu kısıtlı alana erişmek istemesi, ancak erişim izni olmadıkları gerekçesiyle USAID yetkilileri tarafından engellenmesiyle başladı. Bunun üzerine Trump yönetimi USAID’in iki üst düzey güvenlik yetkilisini görevden aldı.

Reuters’ın haberine göre, DOGE yetkilileri, USAID’de çalışan personellerin bilgilerini ve e-postalarını açmaya olanak tanıyan erişim kontrol sistemini ele geçirdi. Ayrıca DOGE’dan iki kişi personel dosyalarını ve turnike verilerini de istediklerini söyledi.

DOGE'un dört yetkilisine USAID’e düzenli erişim izni verilirken Trump yönetimi USAID’in uluslararası acil kriz müdahalesi alanında çalışan üst düzey personellerini işten çıkardı.

Öte yandan tartışmalarla eş zamanlı olarak Wikileaks, ABD Özel Kuvvetlerin resmi doktrininde "iktisadi savaş aracı olarak" Uluslararası Kalkınma Ajansı’nın rolünün anlatıldığı bir bölümü X platformu üzerinden yayınladı.

“ABD ulusal gücünün diğer tüm araçları gibi ekonomik silahların kullanımı ve etkileri de birbiriyle ilişkilidir ve dikkatle koordine edilmelidir” ibarelerinin yer aldığı bölümde ABD tarafından finanse edilen uluslararası yardımlar, "ihtiyatlı, entegre ve tutarlı bir gayrinizami savaş planının parçası" olarak nitelendirilerek gerçek tüm çıplaklığıyla ortalığa serildi.

USAID’ın karanlık yüzüyle ilgili Türkiye’de ilk bilgileri araştırmacı yazar Mustafa Yıldırım, Attila İlhan’ın ‘Tokat gibi kitap’ diye tanımladığı Sivil Örümceğin Ağında’dan öğrenmiştik. Yıldırım’ın şemalarla anlattığı bu karanlık örgüt bizim gibi ülkelerde basın yayın (medya) ve kültürel alanlarda adam devşirip güya ‘yardım’ ediyor.

Bu ‘yardım’lar Yıldırım’ın bir örümcek ağına benzettiği ilişkilerle yapılıyor: USAID merkezde ve ona bağlı irili ufaklı vakıf, dernek, sivil toplum kuruluşu vs. var.

Özellikle İskandinav ükeleri ve Alman vakıfları bu ‘yardım’ işinde iyi kullanılıyor. Henrich Böll Vakfı bile bu örgütle ilişkili. Aralarında bir örümcek ağı gibi ilişki var ve siz aslında size ‘ yardım’ın gerçek sahibini anlayamıyorsunuz. Esas patron, yüzlerce tumturaklı adla kurulmuş kuruluşların karambolünde görünmüyor.

Musk’un tartışmaya açarak ortaya çıkardığı çatı, esas patron, yani patronların patronu CIA’ye bağlı USAID.

USAID NASIL KURULDU USAID NEDİR? USAID’İ KİM KURDU? USAID NE ZAMAN KURULDU

USAID (ABD Kalkınma Ajansı), ABD'nin Sovyetler Birliği ile Soğuk Savaş döneminde gerilimlerinin yoğun yaşandığı 1961 yılında dönemin Başkanı John F. Kennedy'nin 10973 Sayılı Yürütme Emri ile kuruldu.  

Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), ABD Uluslararası Kalkınma Ajansının (USAID) 2023'te 30'u aşkın ülkede 6 bin 200 gazeteci, devlete ait olmayan 707 medya kuruluşu ve medya alanından 279 sivil toplum kuruluşuna fon sağladığını öne sürdü.

ABD kamu diplomasisinin en büyük araçlarından USAID'in önemli misyonlarından birinin de 1980'lerden bu yana dünya genelinde "bağımsız medya(!)"nın gelişimini destekleme adı altında çalışmak olduğu belirtiliyor.

USAID bu kapsamda, yıllar içinde dünya genelinde pek çok kurum ve kuruluşa çeşitli şekillerde destek sağladı. Sınır Tanımayan Gazetecilere (RSF) göre Ajans, 2023'te 30'u aşkın ülkede 6 bin 200 gazeteci, devlete ait olmayan 707 medya kuruluşu ve medya alanından 279 sivil toplum kuruluşuna fon sağladı.

USAID kaynaklarının nereye aktarıldığına dair kurumun açık bir veri tabanı bulunmasa da ABD Federal Hükümet Harcamaları veri tabanında fonlara ilişkin bilgiler mevcut.

USAID'in, 1982'de David Michael Hoffman, Kim Spencer ve Evelyn Messinger tarafından kurulan Internews adlı kar amacı gütmeyen medya destek kuruluşuna yaptığı maddi destek dikkati çekiyor.

Sadece geçen yıl içinde USAID'den çeşitli yardım ve ödemeler şeklinde toplamda 33,65 milyon dolar alan Internews, kendisini, 100'den fazla ülkede faaliyet gösteren, "gazeteci eğitimi, internet özgürlüğünü geliştirme ve medya kuruluşlarının finansal olarak sürdürülebilir olmasına yardımcı olma" hedeflerini taşıyan, kar amacı gütmeyen bir medya destek kuruluşu olarak tanımlıyor.

Internews'un kurucularından yazar, siyasi yorumcu ve medya aktivisti David Michael Hoffman, Polonya-Odessa göçmeni bir ailenin çocuğu. Hoffman'ın Soğuk Savaş döneminde özellikle Sovyet sahasına yoğunlaşması da dikkati çekiyor.

Soros Vakfı ile işbirliği kapsamında Yugoslavya'nın dağılması döneminde Kasım 1994'te Balkan Media Network'ü işleten kuruluş, bu faaliyetin Yugoslayya'da 250'den fazla bağımsız medya organizasyonunu küresel toplumla buluşturduğunu öne sürdü.

Internews, 15 Ocak 1997'de Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTR) ile ilgili günlük haber yayınını başlatarak Afrika'daki faaliyetlerini genişlettiğini vurgularken, bunun Mahkemenin yargılamalarına ilişkin doğru ve zamanında bilginin kamuoyu tarafından erişilebilir olmasını sağlamak olduğunu savundu.

Internews, Ağustos 1998'de Endonezya genelindeki bağımsız radyo istasyonlarına eğitim, destek ve program sağlayarak, o dönemde Asya'daki medya geliştirme faaliyetlerini genişletme çabasına girdi.

Ekim 2005'te diğer 17 kuruluşla işbirliği içinde Ürdün'ün başkenti Amman'da Medya Gelişimi için Küresel Forum'u düzenleyen Internews'in etkinliğine 97 ülkeden yüzlerce medya destek STK temsilcisi, gazeteci, ve aktivist katıldı.

2011'de başlayan Arap Baharı ayaklanmaları sırasında da yeni ortaya çıkan bağımsız medya üreticilerini desteklediğini belirten kuruluş, Şubat 2012'de Libya'da "yeni, bağımsız medyayı desteklemek için" bir program başlattı.

Internews, ayrıca 2022'de "Ukraynalı gazetecilere destek" adı altında gazetecilerin ve bağımsız medya kuruluşlarının güvenliğini ve operasyonel sürekliliğini sağlamak için kaynak sağladı. Bu kaynak, Internews'e 300 bin dolar veren Rockefeller Vakfının hibesiyle desteklendi.

MESSİNGER VE SOROS VAKFI

Kuruculardan Kim Spencer hakkında siyasi bağlamda dikkati çekecek bir bilgi bulunmazken, diğer bir kurucu Evelyn Messinger'ın, 1990-1993 tarihlerinde Macar asıllı Amerikalı iş adamı George Soros tarafından kurulan Soros Vakfının (Açık Toplum Vakfı) Elektronik Medya Programı'nın kurucu direktörlüğünü yaptığı biliniyor.

Elektronik medya alanında yenilikçi projeleri desteklemeyi ve medya özgürlüğünü teşvik etmeyi amaçlayan bu program, Messinger'ın liderliğinde, özellikle Doğu Avrupa ve eski Sovyetler Birliği'nde bağımsız medya kuruluşlarının gelişimine katkıda bulunma ve bu bölgelerdeki demokratik süreçleri destekleme amacı olduğu savunuyor.

KÜRESEL MEDYA GELİŞTİRME FORUMU

Hoffman ayrıca, 70 ülkeden 200'den fazla önde gelen medya kuruluşunun öncülük ettiği sektörler arası bir girişim olan Küresel Medya Geliştirme Forumunun başkanı olarak biliniyor.

Küresel Medya Geliştirme Forumu (GFMD), tıpkı Internews gibi dünya genelinde medya, bilgi ve iletişim alanındaki güncel konuları tartışmak üzere düzenlenen uluslararası bir platform olarak işlev görüyor.

Forumun desteklediği etkinliklerde, medya mensupları, akademisyenler ve ilgili paydaşlar bir araya getirilerek, dijital çağda gazetecilik, dezenformasyonla mücadele, yapay zekanın medya üzerindeki etkileri ve medya okuryazarlığı gibi konulara odaklanılıyor.

GFMD'nin medya kuruluşları ve gazeteciler arasında Batı Balkanlar'da medya desteğinin uygulanması deneyimi konusunda bir bakış sağlamak ve gelecekteki müdahaleler için konuşmalar başlatmayı amaçlayan "Batı Balkanlar bölgesindeki medya yardımı ve gazetecilik destek programlarının haritalandırılması" projesinde USAID katkısı dikkati çekiyor.

İşbirliğine dayalı bir çaba olarak tanımlanan haritalama projesinde USAID, AB finansman ve ihale portalı ve Internews gibi kuruluşlardan destek alındığı görülüyor.

GFMD, "Ukrayna bağımsız medyasının karşılaştığı zorluklara yanıt olarak", Lviv Medya Forumu ve diğer ortaklarla işbirliği içinde Kasım 2023'te Teknoloji ve Gazetecilik Kriz ve Acil Durum Mekanizmasını (T&JM) başlattığını vurguluyor.

Bu girişimin, önde gelen teknoloji platformlarında hesap kaldırma, askıya alma, yanlış etiketleme veya içerik moderasyonu anlaşmazlıkları gibi sorunlarla karşılaşan Ukrayna medya kuruluşlarını desteklemeyi amaçladığını belirten GFMD, T&JM'nin bu problemlerle başa çıkacağını savunuyor.

GFMD'nin İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Ajansı, Açık Toplum Vakfı ve İngiltere Dışişleri Bakanlığı, gibi birçok kurum ve kuruluş desteğiyle 2020'de başlatılan bir girişim olarak tanımlanan "IMPACT" adlı programı ise bağışçılar, siyasetçiler ve diğer yetkililere medya geliştirme ve gazeteciliği destekleme stratejileri, programlama ve finansman gibi konulara ilişkin bilinçli, kanıta dayalı kararlar almaları için gerekli zemini sağlamayı amaçladığı savunuluyor.

USAID’IN TÜRKİYE’DE DESTEKLEDİĞİ MEDYA KURULUŞLARI

Yukarıda özetlediğimiz gelişmeleri  -AA bir günde (7 Şubat) tam 5 önemli haber yapmasına karşın- bizde fonlandığı bilinen haber kanalları ya görmezden geliyor ya da kraldan çok kralcı biçimde Elon Musk’ı karalayan haber başlıkları atıyorlar.

Ruşen Çakır ve Medyascope

Medyascope olayla ilgili 25 günde ancak iki haber yapmış!

-Elon Musk'ın Nazi selamı: Yahudi toplumu nasıl tepki verdi?

-Elon Musk Avrupa siyasetine neden müdahale ediyor?

Bilindiği ve yukarıda görüldüğü gibi USAID doğrudan kuruluşlara ‘yardım’ etmiyor. Arada aracı basamaklar yani onlarca örümcek var. Onlardan biri veriyor.

Türkiye’de Ruşen Çakır gibi adı bu kirli ilişkilerde ayyuka çıkmış kişinin kurduğu Medyascope, destekte bulunan kuruluşlar Chrest Vakfı, Europan Endowment for Demokracy, Heinrich Böll Vakfı ve İsveç Uluslararası Kalkınma ve Birliği Vakfı olduğunu  belirtmektedir. Medyascope‘un  kuruluşunun  hemen ardından  ihtiyaç  duyulan  bazı  ekipmanlar,  Heinrich Böll Vakfı‘ndan  alınan  fonlarla  karşılanmıştır.  Çalışanlarının artmasıyla birlikte sürekli yayın yapabilmesi amacıyla da Açık Toplum Vakfı‘ndan 1 yıllık fon alınmıştır. Medyascope‘un stüdyo ihtiyacı ise Chrest Vakfı‘ndan alınan fonlarla karşılanmıştır.

Sivil Örümceğin Ağında Mustafa YıldırımULUS DAĞI YAYINLARI

Ruşen Çakır,  2016 FETÖ darbesinden birkaç ay azgın günlerde (kendine güvendiği korkusuz günlerde)  yaptığı bir açıklamada, reklam geliri yerine fonlara odaklandığını belirtmiş hatta her geçen gün daha fazla fon imkânı bulduklarını da ifade etmiştir.

Bianet ve Nadire Mater

Bu konulara bulaşmak istemediği belli olan Bianet, Elon Musk’la ilgili 15 günde ancak üç haber yapmış. Onlar da olaylar sanki ABD’nin iç işi tarzında ya da Musk’ı karalama haberleri:

-ABD’de Uluslararası Kalkınma Ajansı krizi
-Elon Musk’ın Hareketi Tartışma Yarattı
-Mezopotamya Ajansı'na X'te sansür: ‘Kürt medyasına yönelik sistematik baskının bir parçası’

Bianet‘in kuruluşu sırasında çalışma yürüten Proje Yürütme Kurulu,  Avrupa Birliği (AB)  MEDA Fonu‘na  1997 ve 1998 yıllarında  başvuruda  bulunmuş  ancak  Mayıs  2000‘d proje anlaşması  yapılabilmiştir. Bianet, 2001-2003 yılları arasında toplamda 564.364,79 Euro fon almıştır. 2003-2006 yılları  arasında  toplamda  1.072.200 Euro  fon alındığı  belirtilmektedir.  Projeyi  destekleyen kuruluşların  ise  Avrupa  Birliği,  Chrest  Vakfı,  Firedrich  Ebert  Vakfı,  İsveç İstanbul Başkonsolosluğu,  Danimarka  Ankara  Büyükelçiliği, Türkiye  Kadın  Girişimciler  Derneği  (KADGER)  olduğu  ifade edilmektedir. 2007-2010  yılları  arsında  747.887  Euro  fon  alındığı belirtilmektedir. Ayrıca ?Bianet‘in Güçlendirilmesi? projesi kapsamında da 2007-2009 yılları arasında Press Now isimli kuruluştan 141.200 Euro fon alındığı ifade edilmektedir.  

İsveç Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Ajansı‘nın  (SIDA) kendi  paylaştığı verilere  göre 2019-2021  yılları arasında  ?Bağımsız  medyayı  destekleme projesi  kapsamında?  Bianet‘e  1.862.057 dolar fon verildiği belirtilmektedir.

Bianet‘in kendi paylaştığı verilere göre 2001-2010 yılları arasında  5  farklı  proje  için toplamda 2.525.651 Euro fon  aldığı  görülmektedir.  Bu fonların haricinde ise internet sitesinde herhangi bir reklam ve ilanı yayınlamadığı gözlenmektedir.

T24

T24 ağır ol molla desinler ayağında ancak iki haber yapmış. T24’e göre yalnızca ‘ABD'de, bazı medya kuruluşlarının hükümet bütçesinden fon aldığı tartışması alevlendi’ymiş, hiç bizleri ilgilendirmiyormuş!

-Musk, Trump ve sınırsız/kontrolsüz piyasa hayali
-Elon Musk: “Üniversite abartılıyor” 

Her ne kadar fonlandığını kurucusu Doğan Akın ‘tek kuruş almadık’ diye reddetse de yine onlara bağlı Doğan Akın’ın da kurucusu olduğu P24’ün fonlandığını kabul ediyor.

Buna karşın, 2021 de ABD’nin ünlü düşünce kuruluşu Center for American Progress, “Türkiye’nin Değişen Medya Ortamı” adında bir rapor yayınladı. Andrew O’Donohue, Max Hoffman ve Alan Makovsky’nin kaleme aldığı raporda, ABD’nin Türk medyasında fonladığı bazı kesimlere desteğin devam etmesi gerektiği ifade edildi.

Raporun en dikkat çekici kısmı ise, 2016-2019 yılları arasında Ulusal Demokrasi Vakfı (NED)'nın Türkiye’de gazeteciliğin desteklenmesi için sağladığı finansmanını altı kat artırmış olduğu vurgusu oldu. Rapor, bu finansman seviyesinin muhafaza edilmesinin önemli olduğuna da raporda yer verdi.

NED ve diğer ABD’li fon kuruluşlarının Gazete Duvar, Medyascope, T24 ve Bianet gibi medya sitelerini fonlamasının önemli olduğunu açıklayan rapor, bu haber sitelerini “Batı desteği alan dijital kuruluşlar” olarak nitelendirdi ve verilen desteklere rağmen Rusya destekli Sputnik Türkiye kadar etkili olamadıklarını vurguladı.

Duvar

Duvar gazetesiyse ateş püskürüyor:

-USAID çalışanlarına idari izne yürütmeyi durdurma kararı

-X, Almanya'daki davayı kaybetti: Araştırmacılar verilere ulaşabilecek

-ABD'de Elon Musk'ın 'ödeme sistemi' yetkisine yargı freni

-Elon Musk, serbest ticaretten stratejik ticarete ve konut balonu

ELON MUSK’IN İKİNCİ ADAMI BİR TÜRK: BARIŞ AKIŞ

Ünlü iş insanı Elon Musk’ın, yeni kurulan Hükümet Verimliliği Departmanı’nda kendisine danışman olarak “Yeşil Kart” sahibi Türk vatandaşını işe alma isteğinin, ABD Başkanı Donald Trump’ın ekibi tarafından engellendiği öne sürüldü.

Amerikan basınında geniş yer bulan habere göre, Trump tarafından hükümet işlerinde tasarruf sağlamak amacıyla yeni kurulan Hükümet Verimliliği Departmanı’nın (DOGE) başına geçen Musk, daha önce de bazı projelerde birlikte çalıştığı Türk kökenli girişimci Barış Akış’ı, danışman olarak işe almak istedi. Ancak iddiaya göre Trump’ın danışmanları “Kesinlikle Hayır” yanıtını iletirken, “göçmenleri sınır dışı etme ve hükümetin Amerikalı olmayan iş gücünü azaltma çabaları” söz konusuyken bunun kafa karıştırıcı olacağını söyledi. ABD yasaları vatandaş olmayanların federal hükümet için çalışmasını yasaklıyor. 

İstanbul doğumlu Barış Akış, Stanford Üniversitesi’nde bilgisayar üzerine eğitim almış. Silikon Vadisi’nde mühendisler için 2016’da kurulan yatırım şirketi Human Capital’in kurucu ortaklarından biri olarak öne çıkan Akış, Elon Musk ile yakın ilişkiler geliştirirken, Donald Trump’ın göreve gelmeden önceki geçiş sürecinde de ünlü iş insanıyla birlikte çalışmış. 

New York Times gazetesine göre Akış, her ne kadar onay olmamış görünse de, teknoloji konusundaki deneyimi ve bilgisiyle, DOGE’de Musk’ın sağ kolu durumundaki Steve Davis’in ardındaki önemli kişilerden biri. Gazeteye göre Davis ve Akış her ne kadar DOGE için çalışsalar da, ikisi de geri planda yer alıyor, tam zamanlı görev almıyor. 

KAYNAK: AA, (Türkiye’de fon alan medya kuruluşları üzerine inceleme: Binaet ve Medyascope örneği. Haziran 2022. Conference: Professor H?s?n Mirz?yev - 95 Uluslararası Dil, Edebiyat  Kongresi)

DERLEYEN: Ahmet Yıldız

Gercekedebiyat.com