Gerçek Edebiyat

 

AST'ı eski günlere özlemle iki yıl önce yeniden yapılanarak atılım yapmasından sonra kardeş sahne sayılacak Ankara Halk Tiyatrosu (AHT) sahnesinin de aynı atılımla ve ruhla açılması Ankaralı tiyatroseverler için büyük bir heyecan olmalı. Uysal Yurttaş Projesi oyununun yönetmeni Ercüment Çamlı, "İlk oyunumu burada izlemiştim" dedi. 78'deki ruhu taşıyan insanların bu çabasına -çocuklarını şimdilik beklemiyoruz ama!- o yılları yaşamış tüm tiyatroseverlerin de katılmasını bekliyorlar. Elbette evlatlarını da yanlarına alıp onlara anılarını anlatarak.

 

 

Hasan Öztürk'ün Uysal Yurttaş Projesi oyunu Ankara Halk Tiyatrosu'nun yeniden açılışının ilk oyunu olarak çok yerinde bir seçim. Bu oyun konusu gereği karabasan gibi izleyiciyi sarması gerekirken, güldüren ve düşündüren bir akıcılıkta soluk almadan izleniyor. 

 

Dağların arasına bir küçük vadideki çöp deposu cezaevine atılmış yaşlı bir profesöre bir "fahişe" mahküm misafir olur. Bir süre sonra da arkadaşı bir bilim adamı daha. Daha sonra da asistanı. 

 

Profesör, insan beyniyle ilgili araştırmalar yapmaktadır. Bulduğu formülle "uysal yurttaşlar" yetiştirebilmek mümkün olacaktır. Ne var ki formülü vermez. Cezası budur. Fahişe ise diktatörle zorla yatmaya zorlandığında üstüne kusmuştur. Asistanı ise ihanet içindedir. Formülü hocasından çalmak için atılmıştır. Ancak çaldığı formül halkı isyankar ve daha asi yapan formülden başkası değildir!

 

Bunca baskı altında, protein gereksinimi için böcek yedikleri en zor şartlarda insan kalmanın, insanlık erdemini korumanın mücadelesi içindeki oyun kahramanları, bugünün Türkiyesi'nin baskı ortamında onuruyla ayakta duranlar ve alçaklığı meslek edinenlere bir gönderme olarak sıcacık bir öykü sahneliyorlar. Oyun yazarı Hasan Öztürk bu oyunu 2002'den sonraki yılları yaşamış birisi olarak yazmaya karar vermiş ve yazmış. Bu yıllarda inşa edilmeye başlanan bir rejimi, örneğin, sağır ve dilsiz toplum yaratma düşüncesini sezinlemiş, diktatörlüğünü sağlamlaştırmaya çalışan(lar)la ona direnenlerin çatışmasındaki motifleri yerli yerine koyarak, klasik ama -ne yazık ki çağımızda bile diktatörlük özlemleriyle mücadele etmek zorundayız!- zorunlu öyküyü yazmış. Oyun sahnelenmeye başlamadan kısa süre önce de aramızdan göçmüş.

 

 

Ankara Halk Tiyatrosu, Erkan Yücel'e ve tiyatronun tarihine yakışır bir olgunluk ve başarıyla sahneliyor oyunu. Halil Esen, Ayça Kılınçer, Fatih Veli Ölmez, Halil Yapağılı, Ertan Yağız, Tuğba Herken, Erdem Şahin, Nakiye Çamlı'nın oyunculuklarını, yeteneklerini, ciddiyetlerini, Erkan Yücel'in ve oyun yazarı Hasan Öztürk'ün de izlemesini isterdim.

 

Ankara Halk Tiyatrosu Ankaralı tiyatroseverleri bekliyor. Bu tiyatroyu, salonu pırıl pırıl yaparak güzel bir oyunla bize yeniden bir avuç tiyatro emekçisi kazandırdı. Biz Ankaralılar da, bir "kültür merkezi" olarak da çalışmaya başlayan tiyatroyu yaşatmak için elimizden geleni yapmak zorundayız.

 

 

Gerçekedebiyat.com

 

 

 

 

1942 yılında Bursa-Gemlik’in Narlı Köyü’nde doğdu. Çalışma hayatına onbir yaşında başladı. Dağdan odun-kömür getirme, bel ve çapa işçiliği, balıkçılık, gemicilik, onun ilk işlerindendi. Daha sonra Ankara İktisadi Ve Ticari İlimler Akademisi’ni bitirdi, bankacılık, muhasebecilik, mali müşavirlik yaptı. 1981 TKP Gölcük Davası’ndaki mahkûmiyeti gerekçe gösterilerek, Yeminli Mali Müşavirlik belgesi verilmedi.

 

Hasan Öztürk, 1963-1972 yılları arası Türkiye İşçi Partisi çevresinde idi. 1970 yılında Türkiye İşçi Partisi’nin Ankara-Çankaya İlçe Başkanı seçildi. Bu görevi, Türkiye İşçi Partisi’nin “Kürt Halkı’nın varlığını kabul ve ilan” eden kararı nedeniyle kapatıldığı 1972 yılına kadar sürdü. Aynı yıl (1972) tanıştığı tarihsel Türkiye Komünist Partisi (TKP)’ne 1977 yılında üye oldu. 13 Mayıs 1981’de tutuklandı. Birlikte aynı koğuşta kaldığı üçyüz arkadaşı, onu Konca Askeri Tutukevi’nde, Komün Yönetim Kurulu üyeliğine seçti. Komün’ün muhasebe kayıtlarının tutulmasında ve gizlenmesinde, sanat aktivitelerinin gerçekleştirilmesinde, üçyüz siyasi tutuklunun ziyaretçileriyle görüşmelerinin düzen içinde gerçekleştirilmesinde, genel olarak günlük yaşamın düzenlenmesinde arkadaşlarına hizmet verdi. “Asmayalım da besleyelim mi ilkesine göre çalışan” 12 Eylül askeri yargısı tarafından, 5 yıl ağır hapis ve 1 yıl 8 ay Çanakkale’ye sürgün cezasına çarptırıldı. 1 Mart 1984’de tahliye oldu. 1987-1988 yılarında TKP’nin Bursa İl Sorumlusu idi. 1988 Mayıs ayındaki TKP’nin 6. ve Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP)’nin 1. illegal Kongrelerinden sonra TBKP’nin yasal kuruluş çalışmalarına aktif olarak katıldı. 13 Ocak 1990’da TBKP’nin yasal kuruluşunu talep eden basın toplantısı sırasında Ankara’da yeniden tutuklandı. Bir süre Ankara Kapalı Cezaevi’nde yattıktan sonra tahliye oldu. Bu son tutukluluk anılarını Tahliye adlı öyküsünde anlattı. (www.duzceyerelhaber.com 27.08.2011)

 

1991 yılında SSK emeklisi olarak İzmir’in Selçuk ilçesine yerleşti. 2000 yılında Selçuk Belediyesi Efes Tiyatrosu’nu kurdu. İlçede 300 civarında amatörü sahneye çıkardı. Tamamı kendi eseri olan yirmi civarında oyun sahneledi.

 

Hasan Öztürk, “Ben devlet sanatçısıyım. Devlet sayesinde, Türk Ceza Kanunu’nun 141. maddesi sayesinde sanatçı oldum.” derdi. O yüzden, 141. ve 142. maddelerin kaldırılmasının iyi mi, kötü mü olduğu konusunda şüpheler taşıdığını söylerdi, şakadan.

 

Üç yıl kadar kaldığı Konca Askeri Tutukevi’nde ve 12 Eylül’ün bölgedeki diğer askeri gözetimevlerinde yedi oyun, iki skeç, bir pandomim yazıp sahneledi. Bu oyunlardan yalnızca İlmik İlmik, tahliye olan bir arkadaşın montunun omuzuna dikilip dışarıya çıkarılabildi. Mahpusluk anılarını öykülerine yansıttı. Ağırlıklı olarak Beslediklerinin Tiyatrosu-I (18.07.2011 duzceyerelhaber.com ve 19.02.2012 marmarayerelhaber.com) ve Beslediklerinin Tiyatrosu-II (26.07.2011 duzceyerelhaber.com ve 29.02.2012 marmarayerelhaber.com) adlı öykülerinde ve arkadaşlarıyla birlikte hazırlayıp yayınladığı Konca Yazışmaları’nda (TÜSTAV Yayınları, 2005) yer verdi tutukluluk anılarına. 

 

22 Mart 2008 tarihinde İzmit’te gerçekleştirilen sempozyumda moderatörlük yaptı. Bu sempozyumun belgeleri Şubat 2009’da TÜSTAV Yayınları tarafından Dönüşlerin Yirminci Yılında Yasallaşma Hareketi adıyla yayımlandı.

 

Yeni Düşün Dergisi’nin 1989 Şubat sayısında ve Sanat Cephesi Dergisi’nde öyküleri ve şiirleri yayımlandı.

 

Avcı adlı oyunu Tunçel Kurtiz rejisiyle, Tanrılar Erkek Olunca adlı oyunu Tansu Aytar rejisiyle, Konuk adlı oyunu Fikret Tartan rejisiyle Devlet Tiyatrosu’nda sahnelendi. Çürüme adlı öykü kitabı bir yarışma sonucu Kültür Bakanlığı’nca yayımlandı. TRT’nin açmış olduğu Arkası Yarın Radyo Oyunu yarışması sonucunda on iki bölümlük Karanlıktaki Yıldız adlı oyunu, Ankara Radyosu’nca yayınlandı.

 

Koridor ve Hücre adlı senaryoları, Uzun Metrajlı Film Senaryosu dalında 1996 ve 1997 yıllarında iki kez Yunus Nadi Ödülü’nü aldı. 1991’de Payitaht Kadısı ve 1993’de Deliler adlı oyunlarıyla iki kez Salihli Belediyesi Oyun Yazma Yarışması’nda üçüncülük, 1997 F&N Ajans’ın açtığı yarışmada Bir Başka Kafeste adlı oyunuyla mansiyon, 2000 Kadıköy Belediyesi’nin açtığı yarışmada İlmik İlmik adlı oyunuyla övgüye değer oyun, 2000 yılında Tanrılar Erkek Olunca oyunuyla KASAİD (Kadının Sosyal Hayatını Araştırma Ve İnceleme Derneği)’nden en iyi oyun ödülünü aldı. Bu oyunlardan Payitaht Kadısı, Deliler, İlmik İlmik kitap olarak yayımlandı. Müşküle Köyü Muhtarı Fevzi Kavuk’un yaşamını anlatan Çınarlı Köyün Muhtarı adlı biyografik romanı, TÜSTAV Yayınları’ndan Eylül 2007’de yayımlandı. Zaman Tüneli adlı “ilk gençlik çağı romanı”, 2007’de İlya İzmir Yayınevi tarafından, İlmik İlmik, Hücre ve Dede Sultan adlı oyunlarını içeren Toplu Oyunlar-I Aralık 2008’de, Koridor, Cinci Hoca ve Uysal Yurttaş Projesi adlı oyunlarını içeren Toplu Oyunlar-II Mart 2009’da Sorun Yayınları tarafından yayımlandı.

 

Darb-ı hane Hasan Virane, onun kendisine uygun gördüğü isim idi. Dostları, onu kısaca Virane Hasan diye tanıdı ve sevdi.