Gerçek Edebiyat

1996 başında Gülseli İnal ile Tarık Günersel’in öncülüğünde Mazhar Candan, Mehmet H. Doğan, Talât Sait Halman, Şükran Kozalı, Hakan İşcen ve bir grup gencin katılmasıyla Şiir Uzayı Laboratuvarı (Poetic Space Lab) kuruldu. 

Gelişmeleri ayrıntılarıyla yazan ‘kurucu’ Tarık Günersel’den dinleyelim:

Dünya Şiir Günü bir Dünya Şiiri günüdür ve çok dilde kutlanmayı hak eder ve gerektirir.

NİÇİN DÜNYA EDEBİYAT GÜNÜ DEĞİL DE DÜNYA ŞİİR GÜNÜ?

1996 nisan başı Moda burnunda eşimle turlarken tıpkı Dünya Tiyatro Günü gibi bir gün olmasını istedim. Düşündüm: 'Dünya Edebiyat Günü olsa?

Kocaeli Üniversitesi'nde Sayın İhsan Topçu Şiir Bayramı düzenliyordu, beni de haberdar ve davet etmişti.

'Daha etkili bir şey olabilir,' dedim eşime. Dünya Şiir Günü. Kısa verimlerle çok dilde etkinlikler düzenlenir. Dünya Barışı davasına katkı olur.'

Hemen eve dönüp  New York'taki Talât Sait Halman'a telefon açıp sordum: 'Böyle bir gün var da ben mi bilmiyorum?'

Talât Bey 'Bildiğim kadarıyla yok, ama ABD'de nisan ayı şiir ayı sayılır,' dedi.

'Öyleyse önerip kutlasak?,' dedim. Olumlu yaklaştı.

Ardından sevgili Gülseli İnal'ı aradım. O hemen sakince 21 Nisan deyip mitolojik bir gerekçe belirtti. İki hafta önce (22 Mart günü) kurduğumuz Şiir Uzayı Laboratuarımızın öbür üyelerini arayıp onay aldım, bildiri hazırladım, onaylandı. Varlık dergisinde Enver Ercan hem kuruluş bildirimize hem de Dünya Şiir Günü bildirimize yer verdi.

1997 başında sevgili Gülseli İnal ile PEN'e üye olup  öneride bulunduk, benimsendi. Ayrıca ben dünyada UNESCO dahil 100'den çok kuruma ve BM Genel Sekreteri Kofi Annan'a faks ile çağrı ilettim.  Melbourne ile Botswana'dan destek geldi, DŞ Günü 21 Nİsan 1997 günü oralarda da kutlandı.

Ardından PEN'imizin Bergama'da düzenlediği Akdenizli Ozanlar buluşmasında Fas dahil birçok ülkeden gelen şairlerden destek imzası aldım.

Sonra PEN derneğimizin Uluslararası Sekreteri Prof Dr Suat Karantay önerinin İskoçya'da toplanacak Uluslararası PEN Kongresi gündemine alınmasını sağladı, sağ olsun. PEN Başkanımız Şükran Kurdakul ile yeni seçilen başkanımız Alpay Kabacalı da titizlikle destek oldular.

1997 Ağustos başı aile bütçesinden İskoçya'ya gidip Edinburgh PEN Kongresinde sunum yaptım. Gereken ikinci imzayı faks iletim üzerine tanıştığım Avustralyalı Judith Rodriguez verdi.

22 Nisan gezegenimiz odaklı tartışmaların yapıldığı bir gü dür: Yerküre Günü. Earth Day. İngilizce hazırladığım sunumu resmî delegelerimiz Suat Karantay ile Nihal Yeğinobalı'ya gösterdim, okuyup beğendiler.

'21 Nisan günü şiir ile gezegenimizi simgesel olarak yeniden doğurabiliriz.Ertesi gün de Yerküre odaklı tartışma ve sunumlar yapılır.'

İlginç gelebilir: İki sayfalık İngilizce sunumumu Türkçeye çevirmiş değilim. Bu yıl çevirir, gelecek yıl 30. yıl kutlamamızda duyururum.

DŞ Günü fikri Uluslararası PEN Genel Kurulunda coşkuyla karşılandı.

İlk sözlü destek Macar delegeden geldi. Tek itiraz ise Yunan delegeden:

'21 Nisan olmasın. DŞ Günü iyi fikir. Zaten eskiden bazı ülkelerde 15 Ekim (Latin ozan Virjil 'in doğum günü) Uluslararası Şiir Günü olarak kutlanmış. Ama 21 Nİsan Yunanistan'da Albaylar Cuntası'nın yıldönümü. Şiir günü olması bize ters gelir.'

Uluslararası Başkan İngiliz piyes yazarı Harwood idi: 'Peki, Dünya Şiir Günü Nisanda olsun ama 21'inde olmasın, gelecek yılki kongrede karar verelim. Şimdi kahve molası.'

Molada yanına gittim: 'Aman, ben buraya aile bütçesinden geldim, gelecek yılkine katılamam.'

Sonra dilekçe yazdım:

'İnsanlık tarihinde masum bir gün var mıdır? Hem öyle bir gün bulduğumuzu iddia etsek bile gelecekle ilgili kim ne garanti verebilir?'

Uluslararası PEN'in Uluslararası Sekreteri Fransızdı. Dilekçemi okuyunca kahkaha patlatıp 'Doğru yahu!' diye çevirebileceğim bir şey söyledi. 'Bunu vermene gerek yok, ben Uluslararası Başkana söylerim,' dedi.

Nitekim ertesi gün Genel Kurulun kapanış konuşmasında Uluslararası Başkan. Harwood 21 Nisan Dünya Şiir Günü önerimizin benimsendiğini, yeni seçilen ve beni coşkuyla kutlayan Uluslararası Başkan Meksikalı şair Homero Aridjis'in önderliğinde UNESCO'ya iletileceğini vurguladı.

1999'da UNESCO  (içimdeki sesin bana söylediği gibi) 21 Mart gününü seçip takvimine aldı. Çok yorulduğum için konunun üzerine gitmedim. 2022'de DŞG tarihçesini yazmaya karar verdim.

Meğer DŞG fikri UNESCO'ya aktarılırken 21 Nisan belirtilmemiş. UNESCO çeşitli yazar örgütlerine danışıp 21 Mart gününde karar kılmış. İç işleyiş bakımından bir millî komitenin dilekçe vermesi gerekiyormuş. Fas Millî Komitesi vermiş.

UNESCO web sitesinde DŞG tarihçesi var ama UNESCO öncesi sürece değinilmiyor.

Talât Bey UNESCO'daki süreçte katkıda bulunmuş, ama sonra Muhsine Arda dostumuza belirttiğine göre bazılarının Türk aleyhtarı ırkçılığı rol oynamış.

Onur Üyesi olduğum Helen (Yunan) Yazarlar Derneği 21 Mart önerisinde bulunanlar arasındaymış. Hatta DŞ Günü fikrinin Yunan şairlerden çıktığı sanılıyormuş. Canım sıkıldı:

'Öf yani! Böyle bir konu bile Türk-Yunan çekişmesine mi yol açmalı?!'

Emek hakkı varsa, DŞG sürecinde emek verenlerin hakkına yazık değil miydi?

2022'de DŞG sürecinin dünyada doğru bilinmesi için hamle yapmaya karar verdim.

Güç birlikleri ile atılmış adımlar var.

1997'de UNESCO'ya faksla yolladığım DŞ Günü önerisine 2022'de UNESCO web sitesinde rastladım. Meğer cevaba gerek görülmemiş. İki yetkilinin el yazısı ile belirtilen şey bu.

Cevaba gerek görülmedi, sonra benimsendi.

Doğrusu şu da var:

1997'de İngilizce sunumumdan sonra Kürt PEN delegelerine gidip gülümsedim ve Türkçe konuşup selamladım, broşür rica ettim. Delege dehşete kapıldı: 'Türk müsünüz?!'

'E ne var bunda?' tavrıyla 'Evet,' dedim.

'Bilseydik itiraz ederdik,' dedi.

Şaştım. 'Niye ki? Biz burada devletleri değil, dilleri ve edebiyatları temsil ediyoruz. Bu öneri sizden gelseydi biz destek olurduk.'

Yunan delegenin 21 Nisan gününe itirazı üzerine bir de bunu yaşadım. Daha sonra Kürt dostlarıma örnek gösterdim: 'Irkçılık sandığımızdan yaygın.' Şaşırıp üzülür, hak verirler. Sonraki Kürt PEN Merkezi yöneticileri ile olumlu ilişkilerimiz oldu. Edebiyat ortak yaşama alanımız. İnsanlık birliği için omuz omuza emek vermeliyiz.  İnsan doğduğu ortamı ve dili seçmez, ama ortak bir gelecek inşasından tüm insanlar sorumlu.

1997'de zaten yorgundum. Zaman geçip de UNESCO'dan ses çıkmayınca Suat Karantey abime durumu sordum. O da Uluslararası PEN'e sormuş.  'Gün belirleme sürecindelermiş,' dedi.

O an içimde bir ses bana '21 Mart seçilecek,' dedi.

Öyle oldu.

Baharın başlayışı gerekçesi tuhaf. Güney yarım küre yok mu?

1999 sonu UNESCO kararından sonra 2000 başında sevgili Akgün Akova benimle İstanbul Radyosu'nda röportaj yapmak üzereyken sordu: '21 Mart gününe itirazın var mı?'

'Yok,' dedim. ' önemli olan bir Dünya Şiir Günü'nün olması.'

Ama benim aklımda bir de Şiir Yılı Takvimi vardı. Sunumda belirttiğim:

'22 Nİsan gezegenimizin sembolik doğumgünü. Şiir deneyimle yazılır. Şiir yılının son günü de Dünya Şiir Günü ya da Dünya Şiiri Günü olur.'

Bu fikrimden caydım mı? Hayır.

2021'de Şiir Uzayı Laboratuarını canlandırmaya karar verdik. 21 Nisan gününde uluslararası şiir etkinliği düzenledik. Antolojimiz hazır.

2025 21 Nisanında 'Yerküre Şiirleri Şenliği' düzenliyoruz: Earth Poems Festival.

Yerküreyi şiirle yeniden doğuracağız.

Yerküre Günü Arifesi.

Earth Day Eve.

Bu arife gittikçe önem kazanacak. Noel arifesinden daha yaygın bir değer olacak.

Aynı gezegendeyiz.

En temel ve önemli gerçek bu.

Değil mi?

Bu sürece otobiyografimde bir bölüm ayırıyorum. İngilizce yazmakta olduğum Autobiography'de. Türkçesi daha ayrıntılı olacak.

Dünya Şiir Günümüz kutlu olsun.

Dünya Şiiri Günümüz :)

En az iki dilde şiirlerle kutlayalım.

Yoksa ırkçılar da bugünü kutlayabilir.

Dünyadaşlık. En önemli değer.

22 Mart 1996'da sevgili Gülseli İnal, Talât Halman, Şükran Kozalı, Muhsine Arda  ve Hakan İşcen gibi değerlerle kurduğumuz Şiir Uzayı Laboratuarı (Poetic Space Lab) küresel bir oluşum. 30 Yıl arifesinde sevgili Gülseli ile Antalya Sanatçılar Derneği ANSAN'da birlikteyiz. ANSAN'a ve ortak dostumuz Dr Murat Kemaloğlu'na (ki yarım yüzyıldan bile önce AFS Uluslararası Bursu seçimlerinde tanışmıştım, aklımda kalan en parlak gençti) çok teşekkür ederim.

Gercekedebiyat.com