Gerçek Edebiyat

İnsanın en büyük entelektüel korkusu kafasındaki yargı kalıplarının zarar görmesidir. En alttan en üste  hiçbir eğitim düzeyinde sonuç değişmiyor: Büyük çoğunluk algı ve yorum alışkanlıklarına anasına, yavrusuna sarıldığı gibi sıkı sıkı sarılıyor, hiç değişmesin istiyor. O yüzden yeni bilgi ve öğretilere, eğer bunlar onun ilkel güdülerine karşılık gelmiyorsa direniyor. Ne ki, bilgi ve bilimi ilerletmek isteyenler elde çekiç, kemikleşmiş yargıları kırmak zorundadır.

Dil araştırması tarihin de, insan düşünce dizgesinin de anahtarıdır. Biz bu yolla geçmişin gizemlerine daha bir yaklaşabilir, insanın akıl yürütme şifrelerini daha bir çözebiliriz. Merak güdümüz dışında başat amacımız da bundan başka bir şey değildir.

ÖZET: Türkçe temel sözcüklerden 551’i listelendi. Bunların 1200’ü aşkın İngilizce karşılığına İngilizce-Sanskritçe sözlükte bakıldı. Benzerlikler kaydedildi. Bulunanlar tekrar değerlendirildi. 551 temel sözcük-kavram üstünden Türkçe-Sanskritçe uyumlu 139, İngilizce-Sanskritçe uyumlu 109, Türkçe-İngilizce uyumlu 73, üç dilin ortak uyumlu olduğu 81 madde saptandı.

Bu incelemenin sonucu, önceki araştırmalarımızı ve bilgilerimizi destekler doğrultuda, bu üç dilin ortak köke sahip olduğunu, en azından binlerce yıl önce birlikte geliştiğini doğrulamaktadır. Türkçe İngilizceye göre Sanskritçeye sözcük temelinde daha yakındır.

AMAÇ: “Hint-Avrupa Ari Irkı” ve buna bağlı “Hint-Avrupa Dil Ailesi” “bilimsel” efsanesinin en önemli dayanak noktası Sanskritçedir. Çünkü Sanskritçe yazılı belgeler bundan dört bin yıl öncesine kadar dayanır. Batılı hakim dil-tarih kuramı, değişik nedenlerle Hintçeyi, bir kök dil olarak Yunan-Latin dilleri kadar önemser. Teoriye göre Arap-Sami dilleri gibi, geniş coğrafyada yer alan eski ve yeni pek çok dil ve bu arada Turani diller de ailenin dışında kalır. Bunlar “barbar” kavimler, kültürlerdir.

Başka bir görüşe göre ise (ki pek az destek bulur): Hindistan’ın kuzeyi, Pencap, Tibet, Hazar denizi çevresi, İran, Kafkasya, Anadolu, Orta-Doğu’yu da içine alan bu çok geniş topraklarda “Ari” kabul edilmeyen pek çok kavim yaşamış ya da bu bölgeyle binlerce yıldır olumlu-olumsuz yakın komşuluk ilişkileri geliştirmiştir. Dolayısıyla onların dillerinin, örneğin Türki dillerin bu “kapalı aile” diline kaynaklık etmemesi, en azından onları etkilememesi olası değildir. Turani kavimlerin başkalarından sadece teknik, kültür, dil almadığı, hatta daha çok bunları verdiği ileri sürülür.

Benim amacım “aman ne olur Türkler de bu aileye katılsın” demek asla değildir. Gerçek ne ise o! Kimse gelip geçer siyasi duruşuna, ideolojisine göre hakikati çarpıtmasın. Keza, bir bilim dalındaki hakim anlayış doğruysa bunun kaynakları daha açık gösterilsin, eğer yanlışsa o kalıplar kırılsın.

Daha önce Yunancaya azcık, Latince ve İngilizceye ise kapsamlı olarak el atmış, Almanca, İspanyolca, Rusça, İtalyanca, Fransızca gibi dillere yer yer dokunmuştuk. Farsça ve Arapçaya anadilimize yaygın etkilerinden ötürü zaten epey aşinayız. Geriye doğunun en önemli direği Hintçe kalmıştı. 

En eski, esas sözcükler temelinde bir karşılaştırma yapalım, bakalım ne göreceğiz.     

YÖNTEM: En eski olabilecek temel sözcük ve kavramları, iki saat süreyle, serbest çağrışım yöntemiyle aklıma geldikleri sırayla alt alta yazdım. Ardından ham listeyi gözden geçirdim. 30 kadar yabancı kaynaklı sözcüğü Türkçe köklü sözcüklerle değiştirdim. Türkçe köklü karşılığını bulamadıklarımdan 10 kadarını çıkardım. Listedeki sözcüklerle yakın bağlantılı veya izlekler bağlamında önemli gördüğüm 25 kadar sözcük ekledim. Elimde 551 sözcük-kavramdan oluşan bir dizi oluştu.

İnternette çok geniş kapsamlı bir İngilizce-Sanskritçe sözlük buldum. Sanskrit Dictionary: sanskritdictionary.com 551 Türkçe sözcüğün aklıma ilk gelen (en çok kullanılan) İngilizce karşılıklarını tek tek bu sözlükte taradım. Birçok Türkçe sözcük için birkaç İngilizce karşılık kullandım. Öyle ki sözlükte baktığım İngilizce sözcük sayısı 1200’ü geçti.

Sanskritçe karşılıklardan İngilizce ve Türkçeye anlam ve ses benzerliği olanları kaydetttim. Daha sonra bu kayıtları tekrar gözden geçirip değerlendirdim ve sözlükteki karşılıklarına yeniden baktım.

Sonunda minik bir sözlük oluştu. Burada Türkçe-Sanskritçe, İngilizce-Sanskritçe, Türkçe-İngilizce ve topu birden uyum gösterenleri ayrı ayrı saydım. Toplamlarına ve oranlarına ulaştım.

Minik sözlük, çalışmada yararlandığım kaynaklar ve 551 Türkçe sözcüklü liste aşağıda, ektedir.

TARTIŞMA: Sanskritçede şaşkınlık uyandıracak sayı ve güçte Türkçe etkili sözcükle karşılaştım. Hatta öyle ki, sözlüğün güvenilirliğinden şüphe etmedim, “bana biri oyun mu oynuyor” demedim değil. Fakat isterseniz kendiniz de bakın: Sanmayın ki, sözlük sayfalarını açınca önünüze Türkçe veya İngilizce kavramlar akıyor. Böyle değil tabii. Bir kere sözlük çok geniş kapsamlı. En azında 5-6, bazısında 100’den fazla, çoğunda ve ortalama diyelim 30 karşılık var. Belki daha da fazladır. Konuya aşina olmayan veya dikkatsiz bir göz İngilizce ve Türkçe benzerliklerin büyük çoğunluğunu kaçırır. Bir de neresinden baksanız orada 1200X30=36.000… Pek çok tekrar var, onları çıkarın, 25 bine yakın sözcük taradım. Benzerlerini kaydettiğim Sanskritçe sözcük sayısı ise yalnızca 470 kadar.

En önemli zorluk ya da zayıf noktam ise Sanskritçeyi hiç bilmemem. Gramerini, dil bilgisini bilmediğim gibi (sözlüğü okurken az çok kapmaya çalıştım), sözcük yapım kurallarını da bilmiyorum, ekleme yöntemlerini, son ve özellikle ön eklerin inceliklerini… Baktıkça baktıkça bazı şeyleri çıkardım, ama bu hiç yeterli değil. Ancak yabancı dillerden sözlük tarama ve benzerlikleri, kuralları çabuk anlama deneyimim var, onunla açığı biraz kapamaya çalıştım. Bir de tabii hiçbir sözcüğün üzerinde uzun boylu çözümleme yapmadım. Tek sözcük üstünde saatlerimi vermedim. Versem de işe yaramazdı zaten.

İşte bu nedenle bazı sözcüklerde hata yapmış olabilirim. Kuşkulu gördüklerimin çoğunu hesaplamadan çıkardım. Bazılarını aşağıdaki mini sözlükten de çıkardım. Yine de 5-10 maddede hata yapmış olabilirim. Daha fazla olacağını tahmin etmiyorum.

Ancak aynı nedenle Türkçe veya İngilizce kök sözcüklerin bazılarını kaçırmış olabilirim. Hatta bu olasılık hata yapmış olabileceğim madde oranından muhtemeldir ki birkaç kat fazladır. Keşke içten, meraklı ve işin uzmanı birileri çıksa da (on yıllardır bekleyip duruyoruz) burada ve kitapta yazdıklarımızı bizimle tartışsa, eksiklerimizi, hatalarımızı gösterse. Katkılar yapsa… 

Ancak bütüne baktığımızda, uyum gösteren sözcük-kavram sayısı, bulunan oranlar OLAĞANÜSTÜ yüksek. Milattan önceki binlerde köklenmiş, 4 bin yıla yakın kullanılmış, epey bir zamandır günlük yaşamdan kaybolmuş bir dili, bugün konuşulan İngilizce ve Türkçeyle karşılaştırıyoruz ve temel maddelerde yüzde 13-25 uyum gibi oranlar çıkıyor. Hangi dil uzmanına sorsanız “hayret verici” der.

SONUÇ: 551 temel sözcük-kavram üstünden Türkçe-Sanskritçe uyumlu 139 (yüzde 25), İngilizce-Sanskritçe uyumlu 109 (yüzde20), Türkçe-İngilizce uyumlu 73 (yüzde 13), üç dilin ortak uyumlu olduğu 81 madde (yüzde 15) saptandı. Türkçe-Sanskritçe hafif uyum gösterenleri değerlendirmeye almasak bile güçlü uyum gösteren 100 kadar kavram var ki, çok önemli. Bu da yüzde en az 18 yapar.

Bu sonuçlar, bu üç dilin ortak köke sahip olduğunu, en azından binlerce yıl önce birlikte geliştiğini doğrulamaktadır. Türkçe İngilizceye göre Sanskritçeye sözcük temelinde daha yakındır.

Kaan Arslanoğlu

ORTAK KÖK BAĞLANTISI BULUNAN SÖZCÜKLERİN LİSTESİ ve ANLAMLARI

Ön Not: Sanskritçe sözcükleri kalın harflerle, İngilizce olanları italik gösterdim.

Woman: Abala, Caruvardana (Ca ve car ile başlayan çok sayıda “female” sözcük. “Cariye” (Arapça)  oradan geliyor. Ca-Car: Kadın-Karı (2)

Brother: Bhratra (1)

Sister: Svasr (1)

Father: Tata (Türkçe: Ata) (2)

Mother: Abba, Amba, Anas, Atta, Ma, Matr.. Türkçe: Ana (1-2-4)

Tree: Agacca, Aga, Agama, Gaccha –Türkçe: Ağaç (2)

Child: Bala, Balaka, Jantu (Genç) Türkçe: Bala, Çocuk (1-2-3-4)

Girl: Kanyaka, Kani, Gaurika, Lasya (Lass: İngilizce), Kumari (Kuma: Türkçe), Kharu (Evli kadın- Karı: Türkçe), Bala (1-4)

Baby: Türkçe: Bebek (3)

Food: Adana (İlk akıllarına gelen Adana kebap mı?); As, Asa, Asana (Türkçe: Aş) İkinci bölüm şaka değil. (2)

Thick: Ghana, Gadha (Türkçe Kalın, Katı), Krud (Türkçe: Kuru) (2)

Thin: Dhara (Türkçe: Dar), Tanu (1-2-4)

Cup: Türkçe: Kap Bhandaka (A small vessel – Türkçe: Bardak), Bhakta, Bandha (Vessel: Kap) (2-3)

Knife: Krpani, Ksuri, Kartari (Türkçe: Bıçak-Keser… kırpan..) (2)

Ox: Türkçe: Öküz (3)

Bull: Türkçe: Boğa (3)

Cow: Gavi, Go (1)

Bear: Bhr (Türkçe Böri – Yabani yırtıcı hayvan) (1-2-3-4)

Cat: Türkçe: Kedi (3)

North: Uttara (Uttar Sanskritçe “Adhar”ın zıddı. Anlamı: Yukarıda.. Üstte) Uttar: Türkçe Üst (1-2-4)

West: Buddna (Türkçe: Batı) Sözlükteki açıklaması: Probably not connected with Buddha, but see: Bottom, Ground, Base, Depth.. lowest part of anything (as the root of a tree..) Buda ile ilişkisi muhtemelen yok, diyor.. Öteki örneklerdeki gibi bir şeyin dip tarafı, altı, köküyle ilgili diyor. Verdiği örnekler de Türkçe “Batım”, “Dip”, “Derin” ile bağlantılı. (2)

Sun: Hintçe uygun karşılığı yok. Fakat Güneş-Dil kitabımızda (Eleştirel Bakışla Güneş-Dil Kuramı ve İlk Güneş-Dil Sözlüğü) Sun ile Gün ve Gün-eş bağlantısını koymuştuk. Çok yakında okuduğum başka bir kaynakta da “Sun” ile Türkçe “Sun”, “Sunmak”, “Sunak” bağlantısına dikkat çekiliyor. O kaynaktan başka bir yazıda bahsedeceğim. (3)

Moon: Abja, Ajagava.. Türkçe: Ay (2)

Cloud: Asman (Türkçe “Asılı olan”, “Ağan”ile “Asuman”ın bir alakası muhakkak var, ama ispat edemiyoruz. Bulut ile Cloud arasında hafif benzerlik. Yazının sonundaki hesaba katmıyorum.

Mountain: Da, Dardara, Dhara Türkçe: Dağ (2)

Narrow: Durga (Türkçe Dar, Dargeçit) Sözlükteki açıklaması: A difficult or narrow passage, a place difficult of access.. (2)

God: Türkçe Kut (3)

Small: Khulla, Kşulla, Ksullaka.. Türkçe: Küçük (2)

Big: Türkçe Bey (Bu bağlantıyı kitapta alıntılarla anlatmıştık) (3)

Under: Adhas, Adari, Adhya, Adhi, Anata, Ata (Türkçe: Alt-Altta) (1-2-3-4)

Side: Ardha, Ganda (Türkçe Yan-Yanda) (2)

Water: Syuma, Sura, Svar, Suma, Subha (Türkçe: Su) Vasu (Wasser-Almanca) Badura, Bhavana, Barbura .. (Ba ile başlayanlar Türkçe “su” ile bağlantılı.. Balık, Batmak, Batak, Balak, Banyo vb.) (1-2-4)

Meat: Türkçe: Et Medha: Etsuyu (1-2-3-4)

Bird: Khaga, Kisa (Biri Türkçe Karga, öteki “Kuş”a benziyor.) (2)

Grass: Uta Türkçe: Ot (2)

Cold: Sola, Solika, Susika, Susima. (Türkçe: Soğuk) Hafif bir benzerlik.  (2)

Hot: Türkçe “Od” ile bağlantısını kitapta geniş anlatmıştık. (3)

Head: Ka, Kam (Türkçe: Kafa.. “Kafa” nın Türkçe olmadığı bilinir. Ama Türkçe olduğunu gösterir bazı başka sözcüklerden kitapta bahsetmiştik.) İnceleme sonundaki hesaba katmıyorum.

Troop: Kula (Türkçe; Kol – Onun da Türkçe olmadığı iddia edilir. Kabul etmiyorum.) (2)

Pointed: Tigma (Türkçe “Dik”ten geldiğini düşünüyorum). Fakat hesaba katmıyorum, akılda bulunsun.

Blunt: Kuntha. (Farsça Kunt..) Türkçede yüzlerce yıldır var “Küt” olarak. Ayrıca farklı anlamıyla Türkçe Kunt: Dayanıklı, metin; Sade, gösterişsiz… (1-2-4)

Stomach: Karşılığında çok alt sıralarda “Grahani” diye bağlantılı bir sözcük var. Türkçe: Karın. Hafif ilgi. (2)

One: Anya.. İngilizce “One”ın Türkçe “Ön” (ilk - öndeki) ile bağlantısını kitapta yazdık. (1-2-3-4)

Two: Dva, Dvi (Dü). Aksi: Türkçe: İki , Aktri: Türkçe: Yirmi İki.. İngilizce, Türkçe, Sanskritçe arasında pek çok sözcükte olduğu gibi doğrudan veya çapraz bağlantı. (1-2-3-4)

Three: Tra (1)

Four: Ardh (Türkçe Dört, Latin Tetra ile aynı kökten geldiğine adım gibi eminim. Ama bu kadarı da fazla gelir) Hesaba katmıyorum. 

Five: Pancan (Penç Farsça, Beş Türkçe, Penta Latin) “Pancan” “Penç” olmuşsa, hele “Five” yabancı kaynaklara göre “Penkwe” den gelmişse, haydi haydi “Beş” olur. Çıkarması güç olur.  (1-2-3-4)

Six: Sas (F: Şeş) Arati (Aritmetik “Altı”) Hafif bağlantı. (1-2-4)

Seven: Sapta (Sapta “Septa”, oradan da “Seven” oluyor, ama “Yetti-Yedi” olmuyor! Hesaba katmıyorum. (1)

Fire: Jagr, Jval, Yajna Türkçe:  Yalım, Yakı, Yalaz ile hafif ilişki. (1-2-4)

Bag: Baig Türkçe: Bağ, Bağlama, Bohça ile ilintili. (1-2-3-4)

Way: Vayuna (1)

Middle: Madhya, Ardhe Türkçe: Orta (1-2-4)

Path: Patha (Patika – Yol) (1)

Goat: Ghagala, Keseta.. Türkçe: Keçi – Geçi (2)

Horse: Hari, Kharu (1)

Divine: Deva (1)

Earth: Eva, İra Türkçe: Yer (Yeryüzü) , Acala Türkçe “Acun” ? (1-2-3-4)

Face: As, Asya Türkçe: Yüz (1-2-3-4)

Mouth: As Türkçe: Ağız (2)

Eye: Aksa, Go Türkçe: Göz, Almanca Auge (2)

Ice: Türkçe: Buz, Ayaz. (3)

Light: Ja, Jval, Jvala.. Alev, Alaz, Yalım vb. ile bağlantı? İsana Türkçe: Işık? (2)

Dark: Accha Açıklaması: Not shaded, not dark, clear, transparent.. : AÇIK (2)

Satisfied: Canasita, Canodha Türkçe: Kanmak.. Doymak.. (2)

Far: Para, Are, Uru.. Türkçe: Irak (1-2-3-4)

Strong: Sagma, Sakma, Sahya.. Türkçe: Sağlam.. Hafif benzerlik. (2)

System: DHARMA Hint-Tibet dinsel felsefesinin en temel birkaç kavramından biri. Desteklemek, kaldırmak, sürdürmek gibi anlamları vardır. Aslında dinsel anlayışın esasını oluşturan kavramdır. Türkçedeki Der-mek: Toplamak, Dernek gibi kavramlarla (Dernek: Toplanmak, Danışmak, konuşmayı idare etmek), keza Dirim (Yaşam, Canlılık, Doğa) gibi kavramlarla tarihi bağlantısı kuvvetle olası. Hesaba katmadım, akılda bulunsun.

High: Ucca, Uccais, Uccaistana, Ucchrayin (Ukrayna ile ne çok benziyor?). Türkçe: Uç, Uçta, Yüksek… Nişanyan’a göre Moğolca Ügsü: Yukarı. (2)

Down: As, Asad, Asadana, Astagamin (Down, to sit down, sit, rest, put down, going down). Türkçe: Aşağı, Ast (Nişanyan’a göre bile Türk