Gerçek Edebiyat

Yıl 1990, üniversite sınavı yılım. Hafta sonu dershaneden gelmiş, televizyon karşısında yorgunluktan uyuklamaktaydım. TRT2 açıktı televizyonda. Uyur uyanık bir şekilde televizyona bakarken, televizyonda oynayan klipte sahnedeki adamın hareketleri, kısık da olsa çalan müzik hemen doğrulmamı sağladı; televizyonun sesini açtım.

Beş kişilik grubun önündeki adam hem şarkı söylüyor, hem de müthiş flüt çalıyordu. Flüt sololarına eşlik eden sahnedeki ilginç hareketleri ise görüntüye ayrı bir zenginlik katıyordu; bazen tek ayak üstünde flüt çalıyor, flütü resmen konuşturuyordu. Sahnedeki grup 1967 yılında kurulan İngiliz rock grubu Jethro Tull’dı. Otuz beş yıldır yaşamıma eşlik eden Jethro Tull ile yoldaşlığım o gün başlamıştı.

Grup ismini, 18. yüzyılda o zamana göre modern bir tarım makinesi icat eden İngiliz bir çiftçinin isminden almıştır. Grup altmış yıla yaklaşan müzik yaşamında otuz kadar albüm yayımlamış, dünyanın dört bir tarafında yılda ortalama yüz civarı konser vererek, bir rekora imza atmıştır. Ben de grubu sahnede üç defa seyretme mutluluğuna eriştim.

Aslında grubun yaptığı müziğin türü tam olarak da tanımlanamamaktadır. Rock müzik temelli olmasının yanında, rock, blues, caz, folk ve klasik müzik ögeleri bulunan grubun müziği kendine özgü, alışılmışın dışında, bambaşka bir ezgi, tını taşır.

Grubun kurucusu, solisti, şarkıların sözlerini yazan, bestelerini yapan Ian Anderson:  “Grubu kurduğumuz zaman Eric Clapton kadar iyi gitar çalamayacağımı bildiğim için, grupta flüt çalmaya karar verdim.” demiş.

Ian Anderson gerçekten dünyadaki flüt virtüözlerinin başında gelmektedir. Bazı şarkılarında mandolin ve flüt ile dahi rock müzik yapılabileceğini göstermiştir.

Müzik dünyası da Jethro Tull’ı progressive rock, art rock, alternative rock gibi ne olduğu tam da tanımlanamayan türlere sokmaya çalışmış; grup ise bu tanımlamalara prim vermemiş, gülüp geçmiştir.

Grup müziğinde yıllar itibariyle yeni şeyler de denemiştir. 70’li yıllarda yayımladıkları bazı albümler, söz ve müzikleri ile pastoral nitelikte olup, dinleyene doğanın içinde yaşadığını duyumsatarak, yaşama sevinci aşılar.

Bach’ın ünlü eseri ‘Bourree’ ve Faure’nin yine ünlü eseri ‘Pavane’ yorumları, klasik müziğin rock müzikte benzeri olmayan yorumlarıdır, dinlememiş olanlara öneririm. Grup senfoni orkestraları ile birlikte de dünyanın dört bir tarafında, Ankara’mız da dahil olmak üzere sayısız konserler vermiştir.

Grubun kurucusu Ian Anderson, dünyaca ünlü flüt sanatçımız Şefika Kutluer’in tangolardan oluşan albümünü dinlemiş ve çok beğenmiş. Bunun üzerine ‘Şefika’s Tango’ isminde enstrümantal bir eser bestelemiş. Ankara’daki konserde bu eser de çalınmıştı, bu ikili konserin bir bölümünde sahnede beraber çalmışlardı. Efsane rock grubu ile bizim sanatçımızın aynı sahnede olması, konsere unutamadığım bir keyif katmıştı. 

Diğer bazı rock grupları gibi Jethro Tull abartılı sahne şovları, abartılı, bayağı giysiler veya sansasyonel haberlerle hiçbir zaman gündem olmamıştır.

Grubun tek amacı güzel müzik yapmak ve olunacaksa bununla gündem olmaktır, bağırıp çağırmadan, kırıp dökmeden.

Belki de bunun için döneminin diğer rock grupları kadar ünlü olamamıştır. Ancak yine de rock müzik tarihinde önemli bir yeri bulunmaktadır. Konserlerindeki konuşmalarındaki hemen hemen her cümlesinde espri patlatan muzip kişilikli Ian Anderson’un tek ayak üstünde veya yürüyerek flüt çalması, abartısız, sade sahne düzenleri, güzel müziğe eşlik eden görüntülerdir.

Grubun en önemli özelliklerinden birisi de şarkı sözlerinin edebi niteliğidir. Sözler sanki bir edebiyatçının, şairin elinden çıkmadır. Grubun en çok bilinen albümlerinden Thick As A Brick (Bir Tuğla Kadar Kalın) albümü, bu edebi sözlerin en güzel örneğidir. Albüm 1972 yılında yayımlanmış, kırk üç dakika süren tek bir parçadan oluşmaktadır. Şarkı sözleri, küçük bir çocuğun ağzından, büyümenin zorlukları ile ilgili yazılmış bir şiirdir, düzen eleştirisidir.

Şiir İngiltere’de de edebiyat çevreleri tarafından edebi bir eser olarak değerlendirilmiştir.

Grup sanatta, müzikte özellikle son yıllarda yaşanan çürümeye, yozlaşmaya hep karşı çıkmış, 1968 yılında yayımlanan ilk albümü ‘This Was’dan bugüne çizgisinden yaklaşık altmış yıldır hiç ödün vermemiştir, batılı olup, batının çürümesine, yozlaşmasına karşı çıkarak.     

Sözleri, besteleri, sayısı, en önemlisi de müzikal ve edebi nitelikleri açısından tuğla kadar kalın zenginlikteki eserleri ile altmış yıldır yolunda yürüyen Jethro Tull, nitelikli sanat yaparak da bu devirde efsane olunabileceğinin güzel bir göstergesidir.

‘’ve tabii

bunun içindir ki dağ tepe aşıyor

tüm hayvanca numaraları yapıyorsunuz

ama akıl küpü insanlarınız

bir türlü olamıyorlar

BİR TUĞLA KADAR KALIN’’

Hasan Murat Doğan